روش های تقویت چشم (غذا، خوراکی، ویتامین و مواد ضروری برای سلامت چشم)
تقویت چشم با مواد غذایی
بینایی یکی از مهم ترین حواس پنجگانه ما است و نقشی انکار ناپذیر در زندگی ما دارد. بینایی ضعیف در انسان، بیشتر با دوربینی یا نزدیک بینی شناسایی می شود. البته نباید از نقش مؤثر عوامل دیگری مانند ژنتیک، تغذیه ی نامناسب، سالمندی، و وارد کردن فشار بسیار بر چشم ها در طول زندگی غافل شد که سبب نیاز شما به تقویت چشم و رفع ضعف بینایی می شوند.
در طول سده های گوناگون، یکی از راه های رفع ضعف بینایی را تمرینات چشمی می دانستند که امروزه شواهد علمی اندکی از این دیدگاه پشتیبانی می کنند. در اين مقاله می کوشیم روش هایی را برای تقویت چشم پیشنهاد کنیم که به شما در بهبود بینایی تان کمک می کنند.
دلایل ضعف چشم
مهم ترین دلایلی که پژوهشگران و پزشکان برای ضعف نیروی بینایی برشمرده اند شامل:
- خیره شدن مداوم به صفحه های نمایش تلویزیونی، موبایل و لپ تاپ
- خواب ناکافی و بدخوابی
- تغذیه و خوراک نامناسب
- آسیب دیدن قسمت جلویی سر
- مبتلا شدن به بیماری آب مروارید
- دیابت
- سیگار کشیدن
- مراجعه نکردن به چشم پزشک
- مصرف داروهای فشارخون و افسردگی
و چندین و چند علل دیگر می باشد.
چه غذاهایی برای تقویت چشم مفید هستند؟
زیاد شنیده ایم که هویج برای تقویت چشم مفید است. این گفته درست است اما تنها هویج نیست که سبب تقویت چشم ها می شود. بلکه مواد غذایی دیگری هم هستند که در این زمینه بسیار مفید واقع می شوند و نقشی خارق العاده در تقویت بینایی بازی می کنند. با شناخت خوراکی ها می توان تا حد زیادی از چشم ها مراقبت کرد. در اینجا شرحی از خوردنی های مفید برای داشتن بینایی قوی و سالم ارائه خواهیم نمود.
هویج یکی از خوراکی هایی است که برای چشم ما بسیار مفید می باشد. همچنین با داشتن مقادیر فراوانی از ویتامین A در سلامت کلی چشم مؤثر است. علاوه بر این، شما می توانید از مکمل های غنی از ویتامین A استفاده کنید.
اسفناج و کلم بروکلی هم سرشار از ویتامین های C،B،A و E و مواد معدنی و روی هستند. آنها همچنین غنی از لوتئین و زیزانتین هستند. مصرف روزانه اسفناج، می تواند از بروز بیماری هایی مانند آب مروارید جلوگیری کند. اسفناج، برای سلامت قرنیه چشم نیز بسیار سودمنداست و کلم بروکلی با داشتن ویتامین B، لوتئین و زیزانتین نه تنها از چشم ها مراقبت و محافظت می کند، بلکه از تاری دید هم پیشگیری می کند و سبب تقویت چشم های شما می شود.
غذاهای زیان بار برای چشم
در اینجا بهتر است به نبایدهایی در ارتباط با رژیم غذایی شما در حوزه ی سلامت چشم اشاره کنیم.
۱- بهتر است از خوردن گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس بپرهیزیم.
۲- برای پرهیز از رشد ضعف بینایی از مصرف غذاهای غلیظ مانند حلیم و کله پاچه خودداری کنید.
۳- برای بینایی مواد غذایی محرک معده و روده مانند سیر، عدس، پیاز، بادمجان و لوبیا مفید نیستند.
۴- همچنین از مصرف خوراکی های شور مانند چیپس و پفک اجتناب کنید.
۵- توصیه می شود با شکم سیر و پر نخوابید که یکی از دلایل ضعف بینایی است.
قرص برای تقویت چشم
شرکت های داروسازی ایرانی و خارجی برای حفاظت یا تقویت سلامت چشم، محصولات گوناگونی از جمله کپسول ها و قرص‌های متنوع تولید کرده اند. آنتی اکسیدان ها و لوتئین از مهم ترین ترکیبات موجود در این مکمل ها هستند. تعدادی از این ترکیبات منشا گیاهی دارند و از میوه‌ها و سبزیجاتی همچون زغال اخته، اسفناج و کلم بروکلی استخراج شده اند. این ترکیبات به شیوه های گوناگون، باعث ارتقای سلامتی چشم، بهبود بینایی و افزایش وضوح دید می شوند.
بعضی از تأثیرات ترکیبات موجود در کپسول ها و قرص های تقویت کننده و محافظ چشم عبارتند از:
- محافظت از شبکیه و مویرگ های آن در برابر رادیکال های آزاد
- جلوگیری از اختلالات متابولیکی ناشی از رادیکال های آزاد
- جلوگیری از خطر رشد تومورهای چشمی
- جلوگیری از مرگ سلول های چشم
- محافظت از بافت چشم در برابر آسیب نور خورشید و اشعه ی فرابنفش
- جلوگیری از ابتلا به آب مروارید
- تامین مواد مغذی
- بهبود تورم چشم
- کاهش خشکی چشم
باید توجه داشت که مشورت با پزشک متخصص پیش از استفاده از هر کدام از این محصولات، همچون مکمل های دارویی دیگر، ضروری است. به ویژه در دوران بارداری یا شیردهی و یا در صورت ابتلا به بیماری های مزمن مانند دیابت، حتماً باید نظر متخصص را جویا شد. ضمن اینکه مقدار توصیه شده هر مکمل را بدون مشورت با پزشک نباید تغییر داد.
ویتامین های مؤثر در تقویت چشم
ویتامین A
چرا این ویتامین چنین نقش مهمی در بینایی بازی می کند؟ روشن است که این ویتامین با حفظ شفافیت قرنیه که پوشش خارجی چشم می باشد و نیز یکی از اجزای رودوپسین است که پروتئینی در چشم ماست و امکان دیدن در شرایط کم نور را برای ما فراهم می کند، نقشی تعیین کننده در سلامت چشمان ما ایفا می کند.
در کشورهای توسعه یافته به موارد نادر کمبود این ویتامین بر می خوریم؛ ولی اگر شخص به آن دچار بشود و در درمانش جدی نباشد، می تواند سبب خشکی چشم شود. مجاری اشک و چشم بیمار خشک و قرنیه نرم و نهایتاً چشم بیمار به طور بازگشت ناپذیری نابینا می شود.
تحقیقات تازه حاکی از این است که رژیم غذایی سرشار از ویتامین A می تواند خطر ابتلا به آب مروارید را کاهش داده و از چشم ها در برابر سایر بیماری ها نیز محافظت کند. سیب زمینی شیرین، سبزی های سبز، برگ کدو تنبل و فلفل دلمه سرشار از این ویتامین هستند.
ویتامین E
باور رایج این است که برخی از بیماری های چشم، با استرس اکسیداتیو در پیوند است که بر هم خوردن تعادل بین آنتی اکسیدان ها و رادیکال های آزاد در جسم بیمار می باشد. یکی از آنتی اکسیدان های نیرومند که از سلول های بدن از جمله سلول های چشمی در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می کند، ویتامین E است. مانند ویتامین A تحقیقات و پژوهش های فراوان نشان از آن دارد که رژیم غذایی سرشار از این ویتامین نیز، سبب جلوگیری از ابتلا به آب مروارید در کهنسالی می شود. مقادیر فراوانی از این ویتامین در آجیل ها، دانه ها، ماهی قزل آلا و روغن های پخت و پز یافت می شود.
ویتامین C
این ویتامین آنتی اکسیدانی بسیار قوی است که از آسیب رسیدن به چشم ها در برابر رادیکال های آزاد به خوبی محافظت می کند. فارغ از همه ی اینها، این ویتامین برای ساخت کلاژن مورد نیاز است که یکی از اصلی ترین پروتئین های سازنده ی قرنیه و صلبیه چشم است. برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف منظم مکمل های ویتامین c خطر برخی از بیماری ها مثل آب مروارید را به شدت کاهش می دهند. مرکبات شامل لیمو و پرتقال و فلفل دلمه ای و کلم بروکلی سرشار از این ویتامین هستند.
ویتامین‌های B6 ، B9 و B12
پژوهشگران چندین ویتامین B را برای تأثیر آنها بر سلامت چشم و قوه بینایی، به ویژه ویتامین‌های B6، B9 و B12 بررسی کرده اند.
گرچه این ویتامین ها در بهبود بینایی ما نقشی مهم دارند اما استفاده از مکمل های این نوع از ویتامین ها، برای تقویت چشم هنوز به اثبات نرسیده است و نیازمند پژوهش های بیشتری است.
ریبوفلاوین
ویتامین B دیگری که در رابطه با سلامت چشم مورد مطالعه قرار گرفته است، ریبوفلاوین (ویتامین B2) است. این ویتامین همچنین یک آنتی اکسیدان است که توانایی کاهش استرس اکسیداتیو در بدن بیمار، از جمله چشم‌ها را دارد و از این جهت به سلامت چشم و بهبود بینایی کمک قابل توجهی می کند.
به طور خاص، دانشمندان در حال مطالعه تأثیر ریبوفلاوین برای جلوگیری از ابتلا به آب مروارید در بیماران کهنسال هستند. زیرا کمبود طولانی مدت ریبوفلاوین ممکن است منجر به این بیماری شود. خوب است بدانیم که بسیاری از بیماران مبتلا به آب مروارید دارای کمبود این آنتی اکسیدان هستند.
دستیابی به این ویتامین مهم در سلامت چشم معمولاً آسان است؛ زیرا بسیاری از خوراکی ها سرشار از آن هستند. جو دوسر، شیر، ماست، گوشت گاو و غلات غنی شده از این جهت منبع خوبی از این ویتامین می باشند.
نیاسین
عملکرد اصلی نیاسین (ویتامین B3) در بدن کمک به تبدیل مواد غذایی به سوخت و ساز و انرژی است. همچنین می تواند به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل کند.
به تازگی برخی از مطالعات نشان داده‌اند که نیاسین ممکن است در پیشگیری از گلوکوم نقش مهمی داشته باشد که در این شرایط، عصب بینایی چشم بیمار آسیب می‌بیند. مکمل ها باید با احتیاط مصرف شوند. وقتی نیاسین در مقادیر زیاد 5/1 و 5 گرم در روز مصرف شود، ممکن است اثرات نامطلوبی برای چشم ایجاد کند؛ از جمله تاری دید، آسیب ماکولا و التهاب قرنیه.
با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که مصرف غذاهای طبیعی حاوی نیاسین دارای اثرات سوء باشد. برخی از این منابع غذایی شامل گوشت گاو، مرغ، ماهی، قارچ، بادام زمینی و حبوبات هستند.
اسیدهای چرب امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 نوعی چربی اشباع نشده چند منظوره هستند. غشای سلولی شبکیه چشم انسان دارای غلظت بالایی از DHA، نوع ویژه ای از امگا 3 است. چربی های امگا 3 علاوه بر کمک به تشکیل سلول های چشم، دارای خواص ضد التهابی نیز هستند که در سلامت چشم و قوه بینایی تأثیر گذارند. چربی های امگا 3 همچنین ممکن است با کمک به تولید اشک بیشتر، برای افرادی که بیماری خشکی چشم دارند سودمند باشند. با این شرایط، کمبود اشک باعث خشکی، ناراحتی و گاهی اوقات تاری دید می‌شود.
برای افزایش اسیدهای چرب امگا 3، می توان از منابع غنی از این اسیدها، مانند ماهی ها، بذر کتان، دانه های چیا، سویا و آجیل استفاده کرد. امگا 3 را می‌توان در روغن‌های پخت و پز مانند کلزا و روغن زیتون نیز یافت.
تیامین
تیامین یا ویتامین 1B در عملکرد درست سلولی و تبدیل مواد غذایی به انرژی نقش زیادی دارد. بر طبق نظر محققان این ویتامین احتمالاً در کاهش خطر آب مروارید نیز مؤثر است. تیامین را می توان در غلات کامل، گوشت و ماهی یافت. همچنین این ویتامین بیشتر به غذاهایی مانند غلات صبحانه، نان و ماکارونی اضافه می‌شود.
معجون برای تقویت چشم
معجون های متنوعی برای تقویت بینایی و سلامت چشم توصیه شده است. در اینجا طرز تهیه یک معجون خوشمزه و عالی را به شما یاد می دهیم که به سلامت و تقویت چشمان شما کمک بسیاری می کند.
مواد لازم برای معجون تقویت چشم آلوئه ورا:
- آب آلوئه ورا: 100 گرم
- گردو خرد شده: 500 گرم
- عسل خالص: 300 گرم
- آب لیمو: 3-4 قاشق
نخست آب آلوئه ورا را تهیه کنید. برای این کار ابتدا برگ های این گیاه را چیده و با استفاده از آب جوش سرد شده در فضای اتاق، آنها را شست و شو دهید. سپس برگ ها را ریز ریز کرده و در لای یک توری تمیز قرار داده و فشار دهید تا آب آنها خارج شود. این مایع را ده تا دوازده روز در یخچال نگهداری کنید. وقتی آب آلوئه ورا را آماده کردید، باقی مواد را در این مایع ریخته و با هم بیامیزید.
شما می توانید این نوشیدنی را نیم ساعت پیش از غذا و سه بار در روز بنوشید. تا زمان بهبود قوه بینایی خود می توانید به مصرف آن ادامه دهید.
تقویت چشم در طب سنتی
در طب سنتی و ایرانی، باور عمده بر این است که سلامت چشم ها به انواع غذاهایی که در دو طبقه خوب و بد تقسیم می شوند، ارتباط دارد. بنابراین غذاهای مضری مانند گوشت گاو، غازها، بادمجان، گل کلم و پنیر می‌توانند سبب ضعف قدرت بینایی شوند. غذاهایی با طبیعت خشک مانند گردو و ماهی شور، غذاهای گرم مانند سیر و پیاز و فلفل نیز دلیلی دیگر بر خشکی چشم هستند. ولی مواد غذایی مانند آویشن و زعفران و میوه هایی مانند انگور، انجیر، سیب، آلو و توت اثرات مفیدی بر سلامت چشم و بهبود نیروی بینایی دارند.
زالو درمانی
یکی از راه های درمانی مشکلات چشم در طب سنتی زالو درمانی است. زالو درمانی از دیرباز برای درمان بیماری ها با طب سنتی و به ویژه مشکلات چشمی و درمان آستیگمات در طب سنتی و اسلامی، تجویز می شده است. به گونه ای که برای درمان کبودی و سیاهی اطراف چشم نیز زالو درمانی را سودمند می دانسته اند.
همچنین در طب سنتی باور بر این است که تورم های چشمی نیز با این روش قابل درمان هستند. زیرا زالوها خون اضافی اطراف چشم را به طور کامل مکیده و این کار سبب می شود تورم چشم به طرز قابل ملاحظه ای کم شود.
زالو درمانی را همچنین دلیلی بر تقویت قوه دید افراد می دانستند. اگر چه امروزه چنین درمان هایی کم تر توصیه می شوند و راه های کم خطرتری برای رفع این مشکلات در طب سنتی ارائه می شود.
نوشیدنی های طبی
یک نوشیدنی گوارا که خواص درمانی زیادی نیز دارد، در طب سنتی برای مشکلات چشمی و تخفیف دردهای آن تجویز می شده است. بنابراین طبق دستور سنتی باید یک عدد انبه، یک لیوان انگور حبه شده، آب یک عدد لیموترش تازه، یک لیوان آب، یک قاشق غذاخوری عسل و در صورت تمایل دو تکه یخ را با هم داخل مخلوط کن ریخته و روزانه آب آنها را به مقدار دو تا سه لیوان بنوشند.
محلول هایی برای شست و شو
در طب ایرانی و سنتی، همچنین محلول های مختلفی برای شست و شو و تقویت چشم ها تجویز می شود. یکی از مهم ترین این محلول ها که افراد باید هر چند وقت یک بار چشم هایشان را با آن شست و شو دهند، شامل ترکیب عرق رازیانه و آب لیموترش تازه و آب است. شست و شوی چشم ها با این محلول ها موجب دید بهتر چشم می گردد.
دمنوش هایی برای تقویت چشم
در طب سنتی، یکی از مؤثرترین داروها برای رفع بیماری ها استفاده از دمنوش است. یکی از این دمنوش ها نیز، دمنوش هلو است که نقش مؤثری در تقویت بینایی و خوش بو شدن دهان دارد.
برای تهیه این دمنوش، اول دو هلوی تازه و رسیده را با دقت شسته تا پوست آن بدون پرز شود. سپس آنها را پوست می گیریم، به طوری که مقدار کمی از گوشت درونی میوه روی پوست باقی بماند. بعد یک قاشق مربا خوری چای سیاه را به همراه پوست هلو در قوری می ریزیم و دو لیوان آب به آن می افزاییم. در صورت تمایل می توانیم از عسل نیز استفاده کنیم. این مواد را روی حرارت غیر مستقیم به مدت نیم ساعت قرار می دهیم تا دَم بکشند.
همچنین دمنوش قره قات نیز استفاده ای گسترده در طب سنتی دارد. این دمنوش علاوه بر تقویت چشم و کمک به سلامت شبکیه چشم، باعث کاهش قند، فشارخون و چربی خون نیز می‌شود. یک قاشق چای خوری میوه قره قات را به همراه سه لیوان آب ترکیب کرده و بر روی حرارت قرار داده تا دم بکشد. سپس این دمنوش را در طول روز می نوشیم.
عرقیجات
در طب سنتی با استفاده از تجویز عرقیجات می کوشند تا به رفع ضعف بینایی و تقویت چشم کمک کنند.
در این موارد به طور خاص عرق سنبل الطیب، بیدمشک، برگ زیتون و شاطره به طور جداگانه تجویز می شوند که بیمار باید روزی چند دفعه از آنها بنوشد.
روغن برای تقویت چشم
انواع روغن های تقویت بینایی از جمله روغن زیتون، از دیرباز مورد استفاده قرار می گرفتند. البته همین جا تذکر دهیم که چشم اندام حساسی است و بهترین گزینه برای شما، انتخاب روغنی است که به تأیید پزشک شما نیز برسد.
بشر برای تقویت بینایی از دیرباز از روغن های زیادی استفاده می کرده است. یکی از این روغن ها روغن زیتون است که علاوه بر مصارف خوراکی، در بهبود بینایی نیز بسیار مفید است. یکی از ویژگی های شگفت انگیز روغن زیتون وجود اسیدهای چرب بسیار است. این روغن سرشار از اسیدهای چرب امگا 3، امگا 6، و همچنین اسید اولئیک است. تحقیقات علمی نشان می دهند که روغن زیتون به دلیل دارا بودن مقادیر فراوان اسید چرب امگا 3، سبب بهبود بینایی می شود و نیز از احتمال مشکلات بینایی در کهنسالی به میزان قابل توجهی می کاهد.
یکی از بیماری های مرسوم در سنین سالمندی، خشکی چشم است که به دلیل کاهش رطوبت یا اشک چشم ایجاد می شود. در ایام گذشته این بیماری بیشتر در کهنسالان مشاهده می شد، اما امروزه با گسترش تکنولوژی و استفاده از وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون و کامپیوتر و موبایل، در سنین گوناگون مشاهده می شود.
روغن زیتون به دلیل دارا بودن ترکیبات فراوان آنتی اکسیدانی می تواند به کاهش التهابات در غدد تولید اشک یاری رسانده و رطوبت چشم ها را افزایش دهد. در طب سنتی عقیده بر این است که چکاندن روغن زیتون در چشم سبب نیروی بینایی می شود و از ریزش آب چشم که مشکلی شایع در پیری است جلوگیری می کند.
در طب سنتی و ایرانی ماساژ پیشانی، شقیقه ها و اطراف چشم نیز توصیه شده است. این کار باعث تقویت قوه بینایی شده و در رفع چین و چروک صورت نیز بسیار موثر است. بنابراین مصرف روغن زیتون به طور روزانه برای افرادی که با ضعف بینایی یا مشکلات چشمی درگیر هستنند، بسیار توصیه می شود.
زعفران برای تقویت چشم
زعفران دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و نوروپروتکتیو(محافظت کننده ی عصبی) است و ممکن است به بهبود سلامت چشم کمک کند. ماکولا یا لکه زرد قسمت حساس به نور شبکیه و مسئول دید مستقیم و واضح است و یکی از خواص زعفران بر سلامتی، محافظت از شبکیه ی چشم عنوان شده است. با تشخیص و توصیه پزشک می توان از مکمل های زعفران برای کاهش پیشرفت تخریب ماکولا استفاده کرد.
این بیماری که معمولاً با بالا رفتن سن به وجود می آید و در افراد بالای ۶۵ سال و در بین زنان نسبت به مردان شایع تراست، می تواند سبب کاهش دید تدریجی یا ناگهانی و اختلال دید مرکزی(به صورت مشاهده‌ی لکه سیاه یا نقاط کور در مرکز دید) شود.
مکمل های دارویی و تقویتی حاوی ترکیبات موثر زعفران می توانند منجر به کاهش پیشرفت این بیماری چشمی شوند. اگر چه برای تأثیر زعفران بر سلامت و به ویژه سلامت چشم، کارآزمایی های بالینی و پژوهش های بيشتر همچنان ادامه دارد.
مصرف کوتاه مدت مکمل زعفران در بهبود بعضی جنبه های بینایی موثر است؛ اما نکته بسیار مهم در استفاده از مکمل های زعفران برای تقویت چشم این است که به دلیل عوارض جانبی، افراد باید در دوران بارداری از مصرف این مکمل ها پرهیز کنند. علاوه بر این، برای مصرف در دوران شیردهی نیز حتماً باید با پزشک زنان مشورت کرد. مبتلایان به بیماری های خاص(مانند اختلالات خونریزی، حساسیت و …) و افرادی که دارو مصرف می کنند نیز پیش از مصرف مکمل ها باید با پزشک مشورت کنند.