دلایل افتادگی پلک چیست؟ علائم و روش های درمان این مشکل
اطلاعات در مورد افتادگی پلک و درمان آن
افتادگی پلک یکی از مشکلات زیبایی قابل درمان در دنیا می باشد. افتادگی پلک تا هنگامی که با مردمک چشم تماسی نداشته باشد و در وضعیت بینایی شخص مشکل خاصی به وجود نیاورده باشد احتیاج به جراحی ندارد اما موقعی که افتادگی پلک زیاد باشد و قسمتی یا کل مردمک را پوشانده باشد به درمان و جراحی احتیاج دارد. پلک در اصل حاصل به وجود آمدن دو چین بر روی نازک ترین پوست بدن می باشد. پلک ها از چشم فرد در برابر خشکی، وارد شدن اجسام خارجی و فشار بیش از اندازه مراقبت می کنند و در زمان خواب با پخش یکپارچه اشک کمک می کنند تا چشم مرطوب بماند.
با این وجود، برخی اوقت ممکن است پلک ها افتاده و آویزان بشوند. افتادگی پلک چشم که به پتوز، نیز معروف است ممکن است به علت ژنتیک، آسیب، بالا رفتن سن یا اختلالات پزشکی ایجاد گردد. این شرایط در حالی که روی یک چشم اثر بگذارد به آن پتوز یک طرفه و موقعی که بر دو چشم اثر بنهد، به آن پتوز دو طرفه گفته می شود. در موارد حاد تر این موقعیت می تواند باعث رخ دادن مشکلات بینایی، زیبایی و یا سلامتی خواهد شد.
افتادگی پلک گاهی مثل پتوز مادرزادی از شروع تولد وجود دارد. اما برخی اوقات مانند پتوز اکتسابی، بعدا به وجود می آید و می‌تواند همیشگی باشد و یا به شکل مقطعی رخ دهد. برخی اوقات افتادگی پلک یک مشکل مجزا است که بدون اینکه بر بینایی یا سلامتی فرد تأثیر بگذارد تنها چهره فرد را تغییر می دهد. ولی اگر که این مشکل در عرض چند روز یا چند ساعت ایجاد شود، به احتمال زیاد نشان گر یک مسئله جدی است و باید در نخستین فرصت جهت بررسی وجود یک مشکل زمینه ای یا بیماری چشمی به پزشک متخصص مراجعه شود. خوشبختانه در اغلب موارد، این بیماری چه شکل طبیعی و یا با مداخلات پزشکی درمان خواهد شد.
فرق افتادگی پلک چشم و پف چشم
گاهی اوقات بیماری های دیگر با افتادگی پلک اشتباه گرفته می شوند. مثلا پف چشم امکان دارد با افتادگی پلک اشتباه گرفته شود. در حالی که پف پلک به دلیل چربی پشت پلک ایجاد می شود ولی افتادگی پلک دلیل دیگر عواملی است که گفته شد.
علائم افتادگی پلک چشم
از لحاظ بالینی یکی از علائم افتادگی پلک این است که پلک بالایی یک یا هر دو چشم فاقد شکل طبیعی است و به شکل افتاده به نظر می آید. بااین وجود، افتادگی پلک برخی اوقات به دشواری قابل رویت است یا به شکل مداوم رخ نمی دهد.
با نگاه کردن به جلو به طور مستقیم در آینه قادر خواهید بود وجود این افتادگی را بررسی نمایید. همان گونه که به چشم خود می نگرید، باید بخش زیادی از عنبیه شما در بخش فوقانی مردمک دیده شود و هیچ قسمتی از مردمک چشم نباید به وسیله پلک پوشانده شود.
زیرا این مشکل می تواند با انسداد نمودن جلوی چشم، روی بینایی تاثیر بگذارد. همچنین امکان دارد چشم شما برای مدت زیادی به خشک یا پر از آب گردد و یا کوچک تر به نظر برسد، به گونه ای که چین و چروک پوست که معمولا میان پلک بالایی و ابرو قرار دارد، از بین بروند.
در برخی از اشخاص افتادگی پلک چشم با وجود درد در اطراف چشم خود را نشان می دهد. بعضی از کسانی که به افتادگی پلک مبتلا هستند امکان دارد مجبور شوند در هنگام صحبت کردن با دیگران سر خود را به عقب ببرند یا ابروهای خود را به سمت بالا حرکت دهند تا قادر باشند چهره شخص مقابل را ببینند. پزشک برای درمان این مسئله، مشکلات زمینه ای را هم بررسی می کنند.
زیرا که برخی اوقات این مسئله به علت مشکلات عصبی و سردردهای میگرنی به وجود می آید. اگر به افتادگی پلک ساده و بی عارضه مبتلا باشید، علامت های دیگری نخواهد داشت. ولی در صورتی که افتادگی پلک شما به علت یک مشکل جدی تر به وجود آمده باشد، امکان دارد که علائم دیگری را هم مشاهده کنید که به بیماری زمینه ای مرتبط است.
مثلا پتوز ناشی از بیماری ام اس با نشانه های دیگری مانند دوبینی، ضعف در دست و پا ها و مشکل در صحبت کردن یا تنفس همراه می شود. در میان نوزادانی که به افتادگی پلک مادرزادی مبتلا هستند، حدودا ۳۰٪ نیز دچار انحراف چشم یا بعضی از مشکلات دیگر هستند که بر وضعیت یا حرکت چشم اثر خواهد داشت.
در افتادگی پلک ناشی از سندرم هورنر، مردمک چشمی که آسیب دیده است به شکل عادی کوچک است.
چه افرادی دچار افتادگی پلک چشم می شوند؟
افتادگی پلک مکان دارد علل مختلفی داشته باشد، از علل طبیعی گرفته تا دلایل جدی تر! پزشک می تواند شما را یاری نماید تا دلیل اصلی این مشکل را کشف نمایید. پلک فوقانی به عضله ای وصل است که به یاری یک عضله کوچک تر، باعث نگه داشتن و بالا و پایین شدن پلک می شود.
علاوه براین، عضله ای در زیر پوست ابرو واقع شده است که از بالا باعث بالا بردن پلک های شما می شود. آسیب در هر کدام از این عضلات یا تاندون ها می تواند موجب پتوز شود. به همین علت، این مشکل در افراد مسن به علت فرایند پیری و ضعیف شدن عضلات، و پوست ناحیه چشم معمول تر است.
البته به یاد داشته باشید که انسان در هر سنی می توانند به این مشکل دچار شوند به شکلی که درصد کمی از کودکان به شکل مادرزادی با این معضل متولد می شوند. به صورت کلی بعضی از علل پتوز عبارتند از:
پتوز مادرزادی
در این وضعیت، نوزاد به علت مسائل ژنتیکی و عدم رشد عضلانی که پلک را بالا نگه می دارند، با افتادگی پلک متولد می‌شود. تقریباً در ۷۰ درصد موارد، این وضعیت فقط روی یک چشم تأثیر می گذارد. کودکانی که مبتلا به افتادگی پلک هستند، در صورت عدم درمان به موقع امکان دارد که دچار تنبلی چشم شوند. اگر این بیماری قسمتی از سطوح بینایی فرد را پوشانده باشد، می تواند بینایی او را محدود نماید. به‌همین علت باید در اوایل عمر جراحی انجام گردد تا مانع از نابینایی کودک بشود.
پتوز آپونوروتیک
این مدل از افتادگی پلک که با افزایش سن ارتباط دارد، به علت اثرات طولانی مدت نیروی گرانش زمین و پیری که موجب کشیدگی عضله بالا برنده پلک می گردد، رخ می دهد. اگرچه اصولا این مشکل برای هر دو چشم رخ می دهد ولی افتادگی امکان دارد در یک چشم زیاد تر باشد.
بیماری ام اس
پتوز می تواند یکی از نخستین علائم بیماری ام اس باشد، یک مشکل خاص که بر فرایند واکنش عضلات به اعصاب اثر می نهد. این بیماری نه تنها در عضلات پلک ها بلکه در کل عضلات صورت، دست ها، پاها و دیگر بخش های بدن نیز می تواند موجب ضعف عضلانی شود.
بیماری های عضلانی
افتادگی پلک ممکن است علامتی از بیماری عضلانی به نام دیستروفی عضلانی باشد که بر حرکات چشم اثر می نهد و می تواند در موقع بلعیدن ایجاد مشکل کند. در اشخاص کم سن تر پتوز می تواند در اثر چند بیماری عضلانی به نام اُفتالموپلژی خارجی به وجود بیاید که باعث پتوز دو چشم، رخ دادن مشکل در حرکت چشم و برخی اوقات درگیری عضلات گلو شود.
مشکلات عصبی
ازآن جایی که عضله های چشم از طریق مغز کنترل می گردند، هر موقعیتی که موجب زیان رسیدن به مغز یا اعصاب آن گردد، ممکن است موجب افتادگی پلک شود. این موقعیت شامل سکته و تومور مغزی، تورم رگ های داخل مغز و آسیب در ارتباط با دیابت طولانی مدت باشد. دلیل دیگر پتوز، سندرم هورنر می باشد که امکان دارد موجب به وجود آمدن یک مردمک چشم کوچک تر و غیر عادی و نابود شدن توانایی تعریق در نصف صورت بگردد. یکی از دلایل پر ریسک سندرم هورنر، تومورهای سرطانی می باشد که در بخش فوقانی ریه‌ها تکثیر می یابد.
مشکلات موضعی چشم
در برخی موارد، پلک به علت عفونت یا تومور، ضربه به چشم، شکل افتاده می یابد. به عنوان مثال در فلج عصب سوم، عصبی که در حرکت چشم اثر دارد مشکل پیدا می کند. استفاده از قطره چشمی برای بیماری آب سیاه می تواند موجب از بین رفتن چربی در قسمت چشم بشود و مقداری شکل افتاده به پلک بدهد.
فاکتورهای خطر ابتلا به پتوز
اگر اکنون درگیر این بیماری هستید، می تواند علامت یک مشکل زمینه ای باشد؛ به ویژه اگر این موضوع بر هر دو پلک اثر گذاشته است. ولی در صورتی که تنها یکی از پلک های شما افتاده است، امکان دارد در نتیجه میگرن یا گل مژه باشد. انجام لیزیک یا آب مروارید گاهی به علت کشش عضله، موجب افتادگی پلک شود.
امروزه به دلیل تزریق نادرست بوتاکس به عضلات پلک، موارد فراوانی از فلجی عضلات پلک و افتاده شدن آن دیده می شود. در برخی موارد، افتادگی پلک به علت موارد جدی تر مثل سکته یا تومور مغزی یا سرطان اعصاب رخ می دهد. اگر یک سمت صورت یا یکی از چشم ها به صورت ناگهانی آویزان گردید یا شکل افتاده به خود گرفت می تواند نشان از سکته مغزی باشد که باید سریعا در پی درمان باشید.
انواع افتادگی پلک
۱-اکتسابی
- افتادگی پلکی اکتسابی شامل انواع زیر می شود:
- افتادگی عصبی (اعصاب پلک درگیر می شود و پلک دچار مشکل می شود)
- افتادگی عضله ای (ایجاد مشکل در عضله ی پلکی که وظیفه بالا نگه داشتن پلک را دارد)
- افتادگی تاندونی (مشکل در تاندون چشمی که وظیفه بالا نگه داشتن پلک را دارد)
- افتادگی مکانیکی (پلک برای عضلات سنگین است)
۲–مادرزادی
- افتادگی پلک مادرزادی در نوزادان ممکن است به علل متعددی مانند ضعف عضله ای رخ دهد.
- افتادگی پلکی در نوزدان ممکن است با ایجاد تاری دید و یا مسدود شدن مسیر بینایی موجب معمول ترین اختلال ناشی از پتوز در کودکان گردد.
دلایل بروز پتوز
- معمول ترین دلیل بروز پتوز نازک شدن عضله ی پلک است که اصولا به علت بالا رفتن سن رخ می دهد، هرچند امکان دارد در سن جوانی نیز دیده شود.
- از علل ضعیف شدن این عضله می توان به بکار بردن لنز، مالیدن زیاد از حد چشم ها، بارداری، جراحی، التهاب چشمی و … اشاره نمود.
عوارض پتوز
- افتادگی پلکی علاوه تاثیر منفی در زیبایی فرد، باعث بروز مشکلات جسمی نیز می شود.
- فردی که به پتوزمبتلا است اگر دچار تاری دید شود دائما مجبور است چشمان خود را جمع کرده و به عضلات چشم خود فشار آورد که این کار علاوه بر صدمه زدن به عضلات چشم موجب ایجاد چروک پوست اطراف چشم می گردد.
- همچنین شخصی که به علت مسدود شدن مسیر بینایی، باید سر خود را به عقب خم کند، این کار به تدریج باعث کشیده شدن عضلات در ناحیه گردن می شود.
درمان پتوز
- درمان پتوز به نظر پزشک، شرایط خود بیمار مانند سن، جنسیت، میزان مشکل و … بستگی دارد. اما به هر صورت درمان می تواند دارویی و یا به صورت جراحی انجام شود.
- عوارض جراحی افتادگی پلک بسیار کم است و بیش تر مواقع به علت بهبود زیبایی انجام می گیرد.
آیا می شود از افتادگی پلک خودداری نمود؟
هیچ راهی جهت پیشگیری از بروز پتوز وجود ندارد، بخصوص اگر به صورت مادرزادی باشد. از سوی دیگر معمولا انواع پتوز اکتسابی دلایلی غیر قابل اجتناب دارند و کنترل کردن فرایند پیری، ضربه خوردن به چشم، آسیب عضلانی و عصبی مشکل است. با این وجود، خودداری از انجام بوتاکس توسط افراد غیر متخصص، به کارنبردن لنز و نمالیدن بیش از اندازه ی چشم ممکن است ریسک ابتلا به افتادگی پلک را کم کند.
فقط اطلاع از نشانه ها و معاینه مرتب چشم می تواند به فرد در رفع این مشکل کمک کند. اگر حس کردید که نوزاد شما پلک افتاده ای دارد، سریعا او را نزد پزشک متخصص برده تا تحت معاینه و کنترل قرار بگیرد. ازآنجایی که پتوز ممکن است روی بینایی شما اثر بگذارد، باید به آن جدی تر نگاه کنید. ممکن است با مراجعه سریع به پزشک متخصص، بتوانید جلوی پیشرفت آن را بگیرید.
اجتناب از افتادگی پلک
- ورزش های چشمی باعث برطرف شدن پف چشم می شود و رفع پف چشم می تواند به درمان افتادگی پلک کمک کند.
- رژیم غذایی صحیح و مصرف نمک و چربی به مقدار کم موجب می شود پف جشم تشدید نشود.
- اجتناب تابیدن نور مستقیم خورشید
- استفاده دائمی از ضدآفتاب و عینک و کلاه
- کم کردن نور مصنوعی ،استفاده کمتر از موبایل و لپ تاپ به ویژه در موقع شب و خودداری از مطالعه در نور ضعیف.
- محافظت از چشم یک امر مهم است. با مراقبت و رسیدگی به چشم آنها را بیماری ها دور نگه دارید.
بهترین متد درمان پتوز
اصولا درمان پتوز به دلیل ایجاد آن و شدت آن وابسته است. در ادامه به روش های درمان پتوز اشاره خواهیم کرد.
افتادگی پلک معمولا یک بیماری طولانی است. خوشبختانه در اغلب کودکانی که دارای افتادگی پلک مادرزادی درمان نشده هستند، شرایط تقریبا پایدار است. و در افرادی که مبتلا به افتادگی پلک وابسته به سن هستند، پتوز ممکن است با سپری شدن سال ها به مرور زیاد شود. پس در هر حال باید به فکر درمان این مشکل باشید!
قطره چشمی جهت درمان افتادگی پلک
برای موارد موقت افتادگی پلک ناشی از تزریق بوتاکس، یک تحقیق قدیمی معتبر پیشنهاد می کند که قطره چشم «لوپیدین» امکان دارد باعث درمان سریع این بیماری شود، به دلیل اینکه موجب انقباض پلک ها می شود.
جراحی پتوز
اگر پتوز ناشی از بالا رفتن سن باشد، پزشک با بالا بردن پلک به وسیله «بلفاروپلاستی» مشکل پلک را برطرف می کند. در اغلب موارد این یک جراحی سرپایی می باشد که به وسیله بی حسی موضعی انجام می گیرد. بی حسی موضعی بهتر از بیهوشی عمومی است زیرا موجب می شود که جراح بتواند تا موقعیت پلک شما را در حالی که چشمتان باز است تنظیم نماید.
افتادگی پلک
اگر کودک شما با پتوز مادرزادی به دنیا آمده باشد، احتمالاً پزشک جراحی اصلاحی را به شما توصیه می کند، زیرا درمان سریع ریسک آسیب همیشگی بینایی را کم می کند. اگر نوزاد شما دچار افتادگی پلک خفیف و بدون مشکل در بینایی است، ممکن است پزشک جهت اصلاح افتادگی پلک را به 5 سالگی موکول کند.
در دوران کودکی، جراحی پتوز با بیهوشی عمومی انجام می گیرد و احتمال رخ دادن خطرات مرتبط با آن از جمله خشک شدن چشم و خراشیده شدن قرنیه نیز وجود دارد. علاوه براین، ممکن است که جراحان پلک را بیش از اندازه بالا یا پایین ببرند و بعد از جراحی بیمار از ظاهر خود ناراضی باشد. در بعضی موارد، جراحی اصلاحی موجب می گردد که چشم ها در زمان خواب مقداری باز بمانند، بنابراین جهت اجتناب از خشک شدن آنها پیش از خواب از روغن استفاده نمایید.
اثر عصای پتوز بر رفع افتادگی پلک
در این متد غیر جراحی، چشم پزشک با اضافه کردن یک زائده عصا شکل به قاب عینک فرد و نگه داشتن پلک در جای مناسب خود، از افتاده شدن آن جلوگیری می نماید. هم اکنون دو مدل عصا برای افتادگی پلک وجود دارد، عصا با داشتن قابلیت تنظیم و عصای تقویت شده. عصاهایی که دارای قابل تنظیم هستند به یک سمت قاب عینک وصل می گردند، اما عصا های تقویت شده به دو سمت قاب عینک وصل می شوند.
این وسیله عصا مانند را می شود بر روی انواع قاب عینک وصل کرد، ولی روی قاب‌های فلزی عموما عملکرد بهتری دارد. با توجه به اینکه این متد درمانی نتایج بسیار عالی حتی بر روی افرادی با مشکل افتادگی چشم زیاد داشته است، می شود از آن برای موارد اضطراری که فرد به علت بیماری زمینه ای مانند دیابت شرایط جراحی ندارد، استفاده نمود.
اگر به علت بیماری زمینه ای و بیماری عضلانی به افتادگی پلک دچار شده باشید، بعد از درمان آنها عموما مشکل شما رفع و یا از پیشرفت آن اجتناب می شود. البته در صورتی که پتوز شما آنقدر حاد باشد که بینایی شما دچار انسداد شده باشد، علاوه بر درمان مشکل های زمینه ای احتیاجی به جراحی هم خواهید داشت.
رفع افتادگی پلک با درمان گیاهی
استفاده از از چای کیسه ای بابونه به علت این که ضد التهاب است، جهت رفع این مسئله اثر گذار است. تنها کافی است که شب قبل دو چای کیسه ای را در فریزر گذاشته و صبح به مدت 15 دقیقه روی پلک ها بگذارید. همچنین گل بابونه را با آب و خیار میکس کنید و از خمیری که به وجود می آید روی پلک های خود قرار دهید. از ادغام جو، عسل و تخم مرغ جهت رفع موضعی پتوز کمک بگیرید. ژل آلوئه ورا با آبرسانی فراوان می تواند باعث استحکام پلک ها شود.
درمان پتوز با طب سنتی
از نظر پزشکان طب سنتی علاوه بر داروهای گیاهی، طب سوزنی اطراف چشم و پلک نیز در درمان پتوز بسیار اثر گذار است. روغن های گیاهی مثل روغن زیتون و روغن نارگیل به علت خاصیت آب رسانی، جوان و سفت کنندگی می توانند به فرایند درمان این بیماری کمک کنند. امروزه کرم های زیادی نیز در بازار وجود دارند که با فرمولاسیون گیاهی که دارد برای از بین بردن پتوز به مرور اثر گذار هستند.
جهت درمان پتوز چه هنگام به پزشک مراجعه نماییم؟
- اگر افتادگی پلک شما همراه با موارد زیراست، حتما در نخستین فرصت با یک متخصص چشم در مورد این مشکل خود مشورت کنید:
- اگر افتادگی پلک شما در طی چند روز یا ناگهانی بروز پیدا کرده است.
- اگر پتوز شما با دوبینی، ضعف در عضلات بازوها یا پاها، مشکل در صحبت کردن یا بلع همراه است.
- اگر افتادگی پلک شما نشانه های عفونت چشم مانند قرمزی چشم، تب، چشم درد و متورم شدن چشم همراه است.
- اگر پلک شما با بالا رفتن سن مدل افتادگی پیدا نموده است و این مسئله موجب بروز اختلال در بینایی تان شده است و یا بر ظاهر شما تاثیر زیادی گذاشته است.
درصورتی که حس می کنید یک چشم نوزاد شما از چشم دیگر او کوچک تر است و یا در زمان صحبت کردن کودک تلاش می کند با بالا آوردن ابروها دید مناسب تری داشته باشد، حتما با پزشک متخصص در این زمینه مشورت نمایید. با توجه به امکان پیشرفت اختلال پتوز و عوارضی که این بیماری در پی خواهد داشت، این مشکل موضوع بی اهمیتی نیست که به سادگی از آن عبور کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این مشکل و همچنین جراحی پتوز نیز می توانید با متخصص اکولو پلاستیک در این مورد مشورت نمایید.