نشانه های کمبود ویتامین؛ علائم کمبود ویتامین های مختلف در بدن و تاثیرات آن

ویتامین ها، نقش موثری در سلامتی بدن انسان ها دارند. بیشتر این ویتامین ها با تغدیه سالم و اصولی به بدن خواهند رسید. یک تغذیه سالم و اصولی که سرشار از ویتامین ها و مواد مغذی فراوان باشد، می تواند بدن را از هر نوع کمبود یا فقدانی به دور نگه دارد. اکثر افراد تغذیه مناسب و متنوعی ندارند و با یک آزمایش خون ساده، متوجه خواهند شد که با کمبود انواع مواد مغذی مواجه هستند؛ از این رو باید برای جبران آن، در کنار تغذیه مناسب، از ویتامین ها و مکمل های مختلف استفاده کنند.

ویتامین ها، انواع مختلفی دارند که هر کدام از آن ها وظیفه و عملکرد خاصی دارد و از منبع مشخصی تولید می شود. در این مقاله قصد داریم تا به علائم و نشانه های کمبود ویتامین های مختلف در بدن بپردازیم و آن ها را به طور کامل برای شما توضیح دهیم. با ما همراه باشید.

علائم کمبود ویتامین های مختلف در بدن

 کمبود ویتامین در بدن باعث ریزش مو، شکننده شدن ناخن ها، خونریزی لثه، شوره سر، زخم در دهان، ترک خوردن گوشه لب، سندروم پای بیقرار، کاهش قدرت بینایی، برجستگی های سفید یا قرمز رنگ روی پوست و مواردی از این قبیل خواهد شد. در ادامه شما را به صورت جداگانه و کامل با علائم کمبود ویتامین های مختلف در بدن آشنا خواهیم کرد.

کمبود ویتامین A

ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که خواص آنتی اکسیدانی فراوانی دارد و در انواع زیادی از غذاها، وجود دارد. بدن، بیش از هر چیز برای سلامت پوست و حفظ بینایی، به ویتامین A نیاز دارد. این ویتامین برای مبارزه با عفونت ها نیز بسیار مهم و ضروری است. از مهمترین عوارض کمبود ویتامین A در بدن می توان به شب کوری، عفونت، خشکی چشم، خارش پوست، اختلال در باروری، کراتومالاسی و کاهش سرعت رشد در کودکان اشاره کرد.

کمبود ویتامین B

ویتامین های گروه B شامل هشت نوع ویتامین مختلف محلول در آب هستند. این ویتامین ها شامل ویتامین های B1، B2، B3، B5، B6، B7، B9 و B12 هستند که باید به صورت مداوم مورد استفاده قرار گیرند تا مواد مغذی موارد نیاز بدن را تامین کنند. در ادامه به عوارض کمبود این ویتامین ها در بدن به صورت جداگانه خواهیم پرداخت:

• عوارض فقدان ویتامین B1 و B2 در بدن: احساس گیجی و ایجاد ترک های پوستی در اطراف دهان
• عوارض کمبود ویتامین B3 در بدن: خستگی، خشکی پوست، پلاگر و مشکلات گوارشی
• علائم کمبود ویتامین B5 در بدن: حالت تهوع، خستگی، سردرد، تحریک پذیری، گرفتگی عضلات و بی حس شدن دست و پا
• علائم کمبود ویتامین B6 در بدن: گیجی، افسردگی، کم خونی، حالت تهوع، بثورات پوستی
• عوارض کمبود ویتامین B7 در بدن: ریزش مو، خستگی، بثورات پوستی، حالت تهوع، از دست دادن اشتها و دردهای عضلانی
• علائم کمبود ویتامین B9 در بدن: سردرد، خستگی، کم خونی، تنگی نفس، تپش قلب و ایجاد زخم در دهان
• عوارض کمبود ویتامین B12 در بدن: یبوست، ضعف، خستگی، کاهش وزن، از دست دادن اشتها، تضعیف حافظه، گیجی و بی حس شدن دست و پا

به منظور جبران کمبود ویتامین های گروه B از قرص ب کمپلکس می توانید استفاده کنید. همچنین انواع ویتامین های گروه ب در قالب مکمل در داروخانه ها به صورت جداگانه نیز به فروش می رسند.

کمبود ویتامین E

ویتامین E خاصیت ضد آنتی اکسیدانی دارد؛ از این رو به یک ویتامین مناسب برای حفاظت از پوست و موها تبدیل شده است. ویتامین E محلول در چربی است و با مقابله با رادیکال های آزاد، از سرطان و بیماری های قلبی جلوگیری کند. برای عملکرد بهتر سیستم ایمنی در بدن، مقادیر مناسبی از ویتامین E ضروری است.

کمبود ویتامین E در بدن باعث بروز عوارضی چون ریزش مو، ضعف عضلانی، بثورات پوستی، اختلال در بینایی، خستگی شدید، ضعیف شدن سیستم ایمنی و سوزن سوزن شدن دست ها و پاها و … می شود. می توانید با مصرف قرص ویتامین E، کمبود این ویتامین را در بدن جبران کنید.

مطلب مشابه: علل و علائم خستگی چشم؛ علت خستگی چشم چیست و چگونه درمان می شود؟

کمبود ویتامین D

یکی از ویتامین هایی که کمبود و فقدان آن نه تنها در مردم کشورمان بلکه در تمام جهان شایع است، ویتامین D است. این ویتامین با افزایش جذب کلسیم در بدن، به تقویت و استحکام استخوان ها کمک می کند. حتی برای ارتقاء عملکرد سیستم ایمنی و پیشگیری از برخی از سرطان ها در بدن، به ویتامین D نیاز است.

در صورت کمبود این ویتامین در بدن، حتما باید از قرص ویتامین D استفاده شود. نور خورشید نیز بهترین منبع دریافت این ویتامین است. عوارض و علائم کمبود ویتامین D در بدن شامل مواردی چون افزایش وزن، اضطراب، بروز عفونت های مکرر، ریزش مو، دردهای عضلانی، افسردگی، تاخیر در بهبود زخم، احساس ضعف و خستگی، درد کمر و درد استخوان ها می باشد.

کمبود ویتامین C

یکی از بهترین ویتامین های موجود به منظور حفاظت از دستگاه ایمنی بدن، ویتامین C است. ویتامین سی به دلیل خواص ضد آنتی اکسیدانی بسیار بالایی که دارد، طول دوره سرماخوردگی را کاهش می دهد. مصرف ویتامین C در درمان کم خونی نیز موثر است و جذب آهن در بدن را چند برابر می کند. برای رشد و ترمیم تمامی بافت های موجود در بدن نیز به مقادیر مناسبی از ویتامین سی نیاز است.

از علائم کمبود ویتامین C در بدن می توان به خونریزی لثه، خشکی پوست، ضعیف شدن سیستم ایمنی، عفونت های مکرر، درد در مفاصل و استخوان ها، کبودی پوست، احساس خستگی و وجود لکه های قرمز روی پوست اشاره کرد.

کمبود ویتامین k

دو نوع ویتامین K به نام های K1 و K2 وجود دارد. ویتامین K2 به صورت طبیعی در روده تولید می شود و ویتامین K1 نیز در گیاهان برگ سبزی مانند اسفناج یافت می شود. مهمترین نقش ویتامین K در بدن، انعقاد خون است. ویتامین K در رشد استخوان ها نیز نقش مهم و موثری دارد. از عوارض کمبود ویتامین K در بدن می توان کبودی، ایجاد لخته خون کوچک زیر ناخن ها، خونریزی از غشاهای مخاطی و مدفوع تیره رنگ را نام برد. همچنین کمبود این ویتامین در نوزادان با خونریزی از بینی، آلت تناسلی و دستگاه گوارش همراه است که می تواند بسیار خطرناک باشد.

کمبود منیزیم

اکثر افراد با نیاز بدن به کلسیم برای جلوگیری از پوکی استخوان، آشنایی دارند اما به رابطه منیزیم با کلسیم و نیاز بدن به دریافت متعادل این ویتامین ها کمتر آشنا هستند. منیزیم و کلسیم بر عکس یکدیگر هستند. وقتی کلسیم باعث انقباض عضلات می شود، منیزیم برای جلوگیری از انقباض و شل شدن عضله ها نیاز است. این موضوع به معنی این است که مصرف بیش از اندازه کلسیم می تواند باعث فشار خون بالا، گرفتگی عضلات و آریتمی قلبی در افراد شود؛به همین دلیل افرادی که از مکمل های کلسیم در دوز بالا استفاده می کنند بیشتر به بیماری های قلبی و عروقی مبتلا خواهند شد.

 نشانه های بارز کمبود ویتامین ها در بدن

یک رژیم غذایی اصولی که سرشار از مواد غذایی و ویتامین های مختلف باشد، فواید زیادی برای بدن دارد و بالعکس رژیم غذایی ناسالم که فاقد مواد مغذی باشد، ممکن است در فرد علائم مختلف و ناخوشایندی ایجاد کند. این علائم در واقع نشانه های کمبود مواد مغذی و ویتامین های مختلف در بدن هستند که شناخت آن ها می تواند به شما در انتخاب یک رژیم غذایی مناسب کمک کند. در ادامه به بررسی نشانه های بارز و رایج کمبود مواد معدنی و ویتامین های مختلف در بدن و چگونگی رفع آن ها می پردازیم.

مطلب مشابه: ویتامین D ضرورت مصرف ویتامین دی برای سلامت بدن

ریزش مو و جوش های قرمز بزرگ روی پوست

ریزش مو و ایجاد جوش های قرمز بزرگ روی پوست، نشان دهنده این است که فرد در رژیم غذایی خود، به ویتامین B بیشتری نیاز دارد. با نگاه کردن به شامپوهای مختلف، متوجه خواهید شد که بیشتر آن ها حاوی ویتامین B7 یا بیوتین هستند. از آن جایی که بافت مو در افراد از یک پروتئین به نام کراتین ساخته شده است، خوراکی های سرشار بیوتین می توانند به رشد موها، بیشتر کمک کنند.

خوراکی هایی که سرشار از بیوتین هستند شامل حبوبات، آووکادو، انواع مغزها، توت فرنگی، موز، تمشک و گریپ فروت می باشند. در صورت ایجاد جوش های قرمز روی پوست، احتمال کمبود نیاسین در بدن وجود دارد. این ماده مغذی به ترمیم DNA و عملکرد بهتر اندام ها کمک می کند. از خوراکی هایی که سرشار از نیاسین هستند می توان بادام زمینی، موز، آووکادو، تخمه آفتابگردان و کدو حلوایی را نام برد.

بی حسی یا مورمور شدن دست و پاها

علت بی حسی یا مورمور شدن دست و پا، ممکن است بر اثر کمبود ویتامین B در بدن باشد. اگر این علائم را دارید باید مصرف غذاهایی که سرشار از ویتامین B هستند را در برنامه غذایی خود بیشتر بگنجانید. معمولا بی حسی دست و پاها با ناتوانی در تفکر و نوسانات خلقی همراه است که تمامی این علائم مرتبط با سیستم عصبی می باشند؛ به همین دلیل برای عملکرد بهتر سیستم عصبی، سعی کنید گیاه های خام بیشتری بخورید. اگر مصرف مواد مغذی ضروری که سرشار از ویتامین B باشد، برای شما دشوار است می توانید از ب کمپلکس نیز استفاده نمایید.

زبان دردناک و خشکی گوشه لب ها

اگر عارضه زبان دردناک را در زندگی خود تجربه کرده اید، بهتر است بدانید که این مشکل به دلیل کمبود زینک، آهن و ویتامین B در بدن بر می گردد. آن دسته از افرادی که دچار این عارضه شده اند و به اندازه کافی سبزیجات، میوه و غلات استفاده نمی کنند، بهتر است این مواد خوراکی را در رژیم غذایی خود بگنجانند. خوراکی هایی چون موز، انواع مغزها و دانه ها، عدس، نخودفرنگی، سیب زمینی و سبزیجاتی که رنگ برگ آن ها تیره است به ویژه اسفناج، بهترین منابع روی و زینک هستند.

پایین بودن سطح انرژی

احساس خستگی یا افسردگی های مکرر، می تواند علامتی از کمبود ویتامین ها در بدن باشد. افرادی که از افسردگی رنج می برند معمولا مواد مغذی و ویتامین های مورد نیاز بدن مانند ویتامین B و ویتامین D را از رژیم غذایی خود دریافت نمی کنند. منیزیم، آهن، اسید فولیک و ویتامین B12 باعث بالا بردن سطح انرژی بدن می شوند. بنابراین اگر فرد به طور مداوم احساس خستگی کند، با کمبود این ویتامین ها و مواد مغذی در بدن مواجه شده است.

خوراکی هایی که سرشار از آهن هستند شامل خرما، عدس، لوبیا و سبزیجات با برگ تیره رنگ است. برای دریافت منیزیم می توانید از انواع مغزها، موز، آووکادو، لوبیا، غلات کامل، سبزی های برگی تیره یا حتی شکلات استفاده کنید. ویتامین B12 نیز به صورت طبیعی، در محصولات حیوانی پیدا می شود. از خوراکی های سرشار از ویتامین B12 می توان به انواع شیر و ماست های گیاهی اشاره کرد. خوراکی های سرشار از فولیک اسید نیز شامل مارچوبه، چغندر، بروکلی و سبزی های تیره رنگ هستند.

مطلب مشابه: روش های تقویت چشم (غذا، خوراکی، ویتامین و مواد ضروری برای سلامت چشم)

گرفتگی عضلات

گرفتگی عضلات به معنای کمبود کلسیم، منیزیم و به ویژه پتاسیم در بدن است. معمولا افرادی که تمرین های بدنی سختی انجام می دهند، گرفتگی عضلات را تجربه می کنند؛ زیرا نسبت به دیگران مواد معدنی و ویتامین های بیشتری را از طریق تعریق، از دست می دهند؛ به همین دلیل کسانی که زیاد ورزش می کنند باید میزان کلسیم، پتاسیم و منیزیم از دست رفته را جبران کنند تا با کمبود این ویتامین ها در بدن مواجه نشوند. برای جبران پتاسیم از دست رفته بدن می توانید در رژیم غذایی خود از خوراکی هایی چون موز، سیب زمینی، کدو، گوجه فرنگی، آووکادو، سیب، لوبیا قرمز و شیرهای گیاهی استفاده کنید.

نشانه های خاموش کمبود ویتامین

حتی در افرادی که رژیم غذایی سالمی دارند، احتمال کمبود برخی از ویتامین ها و مواد معدنی وجود دارد. افرادی که آهن خون آن ها کم است، اغلب ناخن هایی ضعیف و شکننده دارند یا قسمت داخلی چشم های آن ها رنگ پریده و زرد است. خانم هایی که در دوران قاعدگی، خون بیشتری از دست می دهند و آن هایی که از رژیم گیاهخواری تبعیت می کنند، بیشتر در معرض کم خونی و فقر آهن قرار دارند. در ادامه برخی از نشانه های خاموش کمبود ویتامین ها را در بدن نام برده و توضیح خواهیم داد.

فشار خون بالا

افرادی که با کمبود ویتامین D مواجه هستند، احتمال فشار خون بالا در آن ها وجود دارد. ارتباط ویتامین های محلول در چربی با کاهش فشار خون ثابت شده است؛ به همین دلیل افرادی که به اندازه کافی ویتامین دی دریافت می کنند، کمتر دچار فشار خون بالا می شوند. افراد بالغ به صورت روزانه به IU 600 ویتامین دی نیاز دارند.

این ویتامین را می توان از خوارکی هایی چون ماهی سالمون، آب پرتقال، قارچ و شیرهای غنی شده از ویتامین دی نیز به دست آورد.

فشار خون پایین

فشار خون پایین از نشانه های رایج کمبود ویتامین B12 در بدن است. این ویتامین نیز محلول در آب است و کمبود آن روی سیستم عصبی اثر می گذارد و اجازه نمی دهد تا بدن به طور طبیعی، فشار خون را تنظیم کند. از دیگر علائم کمبود ویتامین B12 می توان به ضعف عضلانی، راه رفتن نامتعادل و عدم کنترل مثانه اشاره کرد. بهترین منابع غذایی ویتامین B12 ، ماهی سالمون، ماهی قزل آلا، شیر، گوشت گاو و تخم مرغ هستند.

در افراد بالغ که سن بالایی دارند، معمولا قرص های زیر زبانی پیشنهاد می شوند؛ زیرا این افراد با جذب ویتامین از طریق قرص های خوراکی و غذا به دلیل اسیدیته پایین معده خود، مشکل دارند.

اختلال در تولید هورمون تیروئید

اگر فرد به اندازه کافی ید دریافت نکند، به اختلالات تیروئید مبتلا خواهد شد. پایین بودن سطح ید باعث کاهش تولید هورمون تیروئید می شود که این امر باعث کم کاری تیروئید در افراد خواهد شد. پایین بودن سطح ید در خانم های باردار بسیار نگران کننده است؛ زیرا باعث سقط جنین و مشکلات دیگر در ایشان خواهد شد.

افراد بالغ به 150 میکرو میلی گرم ید در روز نیاز دارند؛ این در حالی است که خانم های باردار بیشتر از این مقدار یعنی 220 میکرو میلی گرم ید نیاز دارند. برای جبران کمبود ید، بهترین کار ممکن این است که نمک دریا را جایگزین انواع نمک های معمولی کرد.

مطلب مشابه: نیاز روزانه بدن به ویتامین C؛ فواید ویتامین C برای بدن و عوارض کمبود آن

تفاوت کمبود ویتامین حاد با کمبود ویتامین مزمن

وقتی در مورد کمبود ویتامین ها و مواد مغذی صحبت می کنیم، تشخیص کمبود مواد مغذی حاد از مزمن، اهمیت زیادی دارد. کمبود مواد مغذی حاد یا کمبود کوتاه مدت، به معنای دریافت نکردن مواد مغذی در کوتاه مدت است. به طور مثال بیشتر دریانوردان در زندگی خود به کمبود ویتامین حاد، مبتلا می شوند؛ زیرا ماه های زیادی را بدون دسترسی به سبزیجات و میوه های تازه در دریا سپری می کنند.

ولی کمبود مواد مغذی مزمن بیشتر در افرادی دیده می شود که از درشت مغذی ها به اندازه کافی استفاده نمی کنند. معمولا این افراد، مواد مغذی را به میزان خیلی کم دریافت می کنند به طوری که علائم ظاهری آن دیده نمی شود و عوارض آن در طولانی مدت، مشخص خواهد شد. مواد مغذی نقش مهمی در ایمنی بدن، سوخت و ساز، اختلالات دژنراتیو و قلب و عروق دارد.

سخن پایانی

بدن به صورت پیوسته به انواع ویتامین ها، آمینواسیدها، مواد معدنی و دیگر مواد مغذی برای حفظ سلامت خود نیاز دارد. در واقع مواد معدنی و مکمل های ویتامین، به تغذیه بهتر و پیشگیری از کمبودهای مختلف در بدن کمک می کنند. بسیاری از متخصصان تغذیه، به افراد توصیه می کنند که درشت مغذی هایی مانند کربوهیدرات، پروتئین و چربی ها را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

دریافت روزانه ویتامین ها، آنتی اکسیدان، آمینواسیدها و مواد معدنی مختلف نیز از طریق ریز مغذی ها بسیار مهم و ضروری است. همان طور که می دانید علائم کمبود برخی از ویتامین ها با یکدیگر مشابه است. بنابراین اگر شک دارید که کدام ویتامین در بدن شما کم است، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید تا با تجویز آزمایشات لازم بتواند به شما در مورد مصرف مکمل های غذایی و ویتامین های مختلف کمک کند.

مطلب مشابه: فواید آجیل؛ 20 فایده و خاصیت آجیل برای سلامت بدن از درمان کم خونی تا لاغری

منبع: Mayo Clinic