فیناستراید Finasteride برای درمان ریزش مو + نحوه مصرف و عوارض آن
اطلاعات در مورد داروی فیناستراید برای ریزش مو
دارویی است که جهت درمان نمودن ریزش مو به خصوص در مردان و همچنین در بزرگی پروستات آقایان نیز استفاده می گردد. به صورت عادی این دارو برای زنان و همچنین جهت مواردی که ریزش مو پیشرفته شده است مثل قسمت های «خط موی عقب رفته» استفاده می گردد. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده این دارو را در درمان نمودن هیپرپلازی و آلوپسی آندروژنیک طاسی به علت بالا رفتن هورمون های مردانه در مردان مورد تأیید قرار گرفته است ولی استفاده از آن در درمان پر مویی صورت و بدن خانم ها مورد تأیید FDA نمی باشد.
موارد و مقدار مصرف
الف) درمان علامتی هیپرپلازی خوش خیم پروستات
بزرگسالان:از طریق خوراکی، مقدار mg/day 5 مصرف می گردد (به مدت 12-6 ماه).
ب) به همراه دوکسازوسین برای کم نمودن پیشروی نشانه های هیپرپلازی خوش خیم پروستات در آقایان:
5 از طریق خوراکی.
پ) طاسی آندروژنیک درمردان
برای 4 ماه یا بیشتر تا بهبود یافتن طاسی. قطع کردن درمان موجب برگشتن طاسی ظرف یکسال خواهد شد.
تاثیر فیناستراید
این دارو آنزیم 5-آلفاردوکتاز را که مسئول تبدیل نمودن تستوسترون به دی هیدرو تستوسترون است، به صورت اختصاصی مهار می کند و موجب کم شدن اندازه پروستات، بهبود یافتن سرعت جریان ادرار و رفع شدن علائم انسدادی می شود.
فارماکوکینتیک فیناستراید
این دارو از راه خوراکی خیلی سریع جذب می گردد. نصفی از دارو در کبد متابولیزه می شود و از راه مدفوع دفع می گردد. نیمه عمر دارو حدود 7 ساعت می باشد و کمتر از یک دو در صد دارو از راه ادرار دفع می گردد.
عملکرد داروی فیناستراید
یکی از علل ریزش مو در آقایان افزایش تبدیل هورمون تستسترون به دی هیدروتستسترون می باشد و این مسئله در بعضی از آقایان با بالا رفتن سن رخ خواهد داد و در اصطلاح به آن ریزش موی مردانه گفته می شود.
فیناستراید آنزیم 5-آلفادوکتاز که علت تبدیل هورمون تستسترون به دی هیدرو تستسترون است را مهار می نماید و به این صورت از ازدیاد هورمون DHT و تاثیر مخرب آن بر ریشه موهای سر کم می کند.
از دیگر اثرات فیناستراید کم شدن موهای بدن می باشد، هورمون DHT تحریک کننده رویش موهای بدن است و به همین علت است که اصولا با بالا رفتن سن موهای سر در مردان کم می شود ولی موهای دیگر بخش های بدن مانند موهای گوش، سینه، کتف ها و پشت بیشتر خواهد شد.
چگونگی مصرف فیناستراید
فیناستراید، به صورت یک قرص در روز، همراه با غذا یا تنهایی، استفاده می شود. جهت رسیدن به نتیجه باید فیناستراید به صورت مرتب مصرف شود. همچنین پیشنهاد می شود استفاده از قرص فیناستراید را در برنامه روزانه خود قرار دهید تا اطمینان پیدا کنید آن را فراموش نخواهید کرد. مثلا، قرص را هر روز در یک زمان معین مصرف نمایید، به عنوان مثال صبح ها یا شب ها پیش از خواب. روزانه بیش تر از یک قرص استفاده نکنید زیرا این کار اثر دارو را زیاد نمی کند و حتی برایتان مضر نیز خواهد بود.
برای اینکه اثر فیناستراید در اجتناب از ریزش موها و رشد دوباره آن ها به صورت دقیق ارزیابی شود، باید دارو را یک سال یا بیشتر مصرف نمایید. البته، در طی شش ماه نخست موهای موجود مقداری کم پشت خواهند شد. برخی اوقات علت این اتفاق این است که ریزش مو در حال پیشرفت است و تاثیر فیناستراید هنوز آغاز نشده است، در بعضی موارد نیز علت آن ریزش یک سری موهای مینیاتوری شده می باشد که البته ریزش آن ها جا را جهت رشد موهای جدید باز خواهد کرد. صبور بودن در طی این زمان خیلی اهمیت دارد. همچنین، بایستی استفاده از دارو را حدود یک سال ادامه دهید تا هم شما و هم پزشک قادر باشید اثر آن را ارزیابی نمایید.
میزان اثر گذاری فیناستراید
تحقیقات بالینی انجام شده نشان داده است که فیناستراید در اغلب مردان مبتلا به طاسی مردانه اثر مثبت خواهد داشت. به گونه ای که پس از 4 سال مصرف، در نیمی از مردان مردان افزایش رشد مو دیده شده است و تعدادی از آن ها نیز هیچ ریزش مویی مشاهده نکرده اند، ولی برخی نیز دچار ریزش مو شده بودند.
دو سوم مردانی که فیناستراید را به طور درست مصرف کرده اند موهایشان دوباره رشد می نماید. البته این دارو جهت کنترل ریزش مو است نه درمان قطعی آن، پس اگر تمایل دارید نتایج به دست آمده حفظ گردند باید به استفاده از آن ادامه دهید. فیناستراید بیشتر برای مردانی مؤثر است که دچار طاسی خفیف تا متوسط الگوی مردانه می باشند.
میزان اثر و عوارض جانبی فیناستراید
عوارض جانبی و اعلام شده از طرف FDA عبارتند از: کاهش میل جنسی و حجم منی، اختلال در نعوظ، چروک پوست، خشکی چشم ها، بزرگ شدن نوک سینه ها و غیره، البته گفته می شود بعد از قطع کردن مصرف فیناستراید این عوارض نیز از بین می روند. همچنین در گزارشی که بیشتر پزشکان از آن اطلاع دارند عنوان شده این عوارض در درصد کمی از مردان(حدود 4 درصد) دیده شده است.
اما به نظر بنده مشکل صرفا به این عوارض ختم نمی شود از آنجا که متابولیزم این دارو در کبد صورت می گیرد و همچنین موجب تغییر در توازن بعضی از هورمون ها می شود خیلی از اشخاص استفاده کننده فیناستراید با عوارضی مانند کبد چرب، جوش و آکنه، کدر شدن رنگ پوست، خارش و آلرژی، ضعف عمومی، بالا رفتن کلسترول بد و تغییرات در خلق نیز روبرو می شوند، این مشکلات به خصوص در کسانی که مستعد بیماری های کبدی می باشند بیشتر دیده خواهد شد، امروزه با توجه به آلودگی محیط زیست، آب و مواد غذایی خیلی از افراد دچار مشکلات خفیف تا شدید کبدی می باشند که در بیش تر موارد خود نیز اطلاعی از آن ندارند.
بعضی از پزشکان با توجه به تایید فیناستراید توسط FDA آن را تجویز می نمایند، البته باید بدانید که برخی اوقات پیش آمده است که داروهایی که مورد تایید FDA بوده اند به تدریج و دریافت گزارشات و انجام بررسی های بیشتر از لیست داروهای بی خطر حذف گردیده اند و این امکان دارد در سال های آینده درباره قرص فیناستراید نیز رخ دهد، حال بماند طی سال ها چندین هزار و یا میلیون نفر از آن استفاده کرده اند.
یک هشدار در سال 2013 از سوی FDA در مورد قرص فیناستراید به فهرست عوارض آن اضافه شد و آن اینکه اختلال در عملکرد سیستم جنسی به خصوص ایجاد مشکل در نعوظ امکان دارد پس از قطع مصرف فیناستراید نیز ادامه پیدا کند، که برخی از پزشکان از آن بی اطلاع می باشند.
در ژوئیه 2015 (July 2015) نتیجه تحقیقی که بر عده ای از مردان سنین 18 تا 50 سال که به مدت بیش تر از یکسال قرص فیناستراید استفاده می کردند در مجله پزشکی Pharmocotherapy چاپ شد که نشان می دهد این مردان بیش از دیگران دچار افسردگی و افکار مرتبط با خودکشی می باشند و احتمالا این مشکلات با ناتوانی جنسی در آن ها ارتباط دارد.
عوارض جانبی فیناستراید یک طرف اما مشکل دیگر این است که خیلی از پزشکان بدون انجام بررسی های لازم و صرفا با دیدن ریزش مو در بیماران قرص فیناستراید تجویز می کنند و از آن جا که علل ریزش مو در هر فرد می تواند به دلایل متفاوت و غیر از ازدیاد هورمون DHT باشد با مصرف قرص فیناستراید هیچ تغییری در فرایند کاهش ریزش موها اتفاق نمی افتد. دلایل ریزش مو در هر فرد می تواند متفاوت باشد و صرفا درصدی از مردان ریزش مو را به علت زیاد شدن هورمون DHT تجربه می کنند. دلایلی از قبیل کمبود مواد معدنی و ویتامین ها، مشکلات مرتبط با غدد فوق کلیه و تیروئید، افزایش برخی عناصر در بدن از قبیل آهن و مس و کم خونی از سایر علل متداول در ریزش موها است.
برای مطمئن شدن از اینکه علت ریزش مو هورمون DHT است ابتدا باید میزان این هورمون از طریق آزمایش خون بررسی و در صورت ازدیاد آن، درمان مناسب تجویز گردد.
در ضمن برای کم کردن تاثیرات مخرب هورمون DHT بر ریشه موها درمان های بی عوارض دیگری نیز وجود دارد از جمله استفاده مکمل های غذایی گیاه نخل اره ای ساپالمتو و استفاده از محلول های حاوی کافئین مثل آلپسین و غیره.
لازم است بدانید که اغلب عوارض ذکر شده مربوط به فیناستراید 5 میلیگرم می باشد و 1 میلی گرم از این دارو ضعیف است و عوارض زیادی به همراه ندارد.
چقدر زمان می برد تا تاثیرگذاری فیناستراید آغاز گردد؟
نتایج درمان خیلی سریع قابل مشاهده نمی باشد. عموماً، نخستین آثار دارو پس از استفاده روزانه یک قرص به مدت 4 تا 6 ماه قابل مشاهده می باشد. البته برای اینکه بتوانید از تاثیر فیناستراید مطمئن شوید باید مصرف آن را تا یک سال ادامه دهید. دقت داشته باشید که حتی اگر عالی ترین نتیجه ممکن را کسب کنید برای حفظ نمودن آن بایستی مصرف دارو را ادامه بدهید.
چه جایگزینی برای فیناستراید وجود دارد؟
روگین لوسیونی است که روزی دو دفعه روی پوست سر مالیده می گردد. تأثیر این دارو کمتر از فیناستراید است و احتیاجی به نسخه پزشک نمی باشد. جدا از پروپشیا/ فیناستراید، روگین تنها دارویی ریزش مویی می باشد که انجمن متخصصان پوست و موی انگلستان با استفاده از آن موافق است.
– کلاه گیس ریزش مو را درمان نخواهد کرد اما آن را به درستی پنهان می کند. کلاه گیس های وجود دارند که ظاهری خیلی طبیعی دارند و از بیشتر درمان ها ارزان تر می باشند. البته ریزش مو همچنان ادامه دارد.
– کاشت مو طبق تحقیقات بالینی انجام گرفته در 90% از موارد اثر گذار می باشد اما خیلی گران است و تضمینی نیز برای موفقیت آن وجود ندارد.
آیا فیناستراید ریزش مو را به صورت کامل قطع می نماید؟
همان گونه که قبل تر گفته شد، فیناستراید عارضه را کنترل می نماید نه درمان را. اگر استفاده از فیناستراید را متوقف نمایید، هورمون دی هیدروتستوسترون که دلیل ریزش مو می باشد، پس از مدتی مجددا به سطحی خواهد رسید که می تواند موجب ریزش مو شود. برای کاهش سطح دی هیدروتستوسترون باید استفاده روزانه فیناستراید را ادامه بدهید. با مصرف فیناستراید به این شکل، 90% احتمال دارد که ریزش مو تا آخر قطع شده و حتی موهایی که پیش تر ریخته اند نیز مجددا رشد کنند.
آیا فیناستراید 1 میلی گرم موجب عقیم شدن مردان می گردد؟
از لحاظ عوارض متاسفانه این عقیده در جامعه وجود دارد که فیناستراید باعث عقیمی در مردان می شود. ممکن است علت ایجاد این تفکر در جامعه این باشد که ناتوانی جنسی و عقیمی را هم معنی یکدیگر می دانند. ناتوانی جنسی به معنی از دست دادن میل جنسی در مردان است و اشکال در نعوظ می باشد که در حدود 3 درصد از افراد رخ می دهد که در صورت قطع کردن مصرف دارو این عارضه سریعاً از بین می روند. تستسترون در فولیکول های بیضه انسان تولید می شود وقتی فولیکول های بیضه کم کارشوند به طور قابل مشاهده ای بیضه ها کوچک می شود و ایجاد اسپرم به حداقل می رسه یعنی (فلج شدگی جنسی) . ولی عقیم ب شدن ه این معنی می باشد که شخص به علت تغییر در شکل یا تعداد اسپرم ها قادر به بچه دار شدن نباشد. بررسی های علمی انجام شده نشان داده است که فیناستراید هیچ تغییردایمی در تعداد و شکل اسپرم ها به وجود نمی آورد. به همین علت فیناستراید موجب عقیمی در آقایان نمی شود.(همچنین نیاز به ذکر است استفاده ازفیناستراید 5 میلی گرم یک داروی تست شده جهت مقابله نمودن با سرطان پروستات می باشد که در زمان درمان باعث عقیم شدن و یا بزرگ شدن سینه مردان می شود نه مصرف فیناستراید 1 میلی گرم.
استفاده فیناستراید در زنان
استفاده از فیناستراید در رفع ریزش مو در زنان هنوز ثابت نشده است. به ویژه این دارو در خانم هایی که در سن حاملگی هستند و یا حامله می باشند مورد استفاده قرار نمی گیرد به این دلیل که در تعیین جنسیت جنین دخالت می کند و موجب ایجاد ناهنجاری در ارگان شناسی جنین می شود. فیناستراید از راه مهار نمودن تبدیل تستوسترون به دی هیدرو تستوسترون امکان دارد موجب ایجاد اختلال در دستگاه تناسلی خارجی جنین پسر شود. فیناستراید در زنان باردار یا خانم هایی که قصد باردار شدن دارند کنترااندیکاسیون دارد. در نتیجه تجویز و استفاده از این دارو و حتی تماس پوست با قرص یا خرده های آن در زمان بارداری، توسط شرکت های سازنده ممنوع اعلام گشته است. همچنین از آن جایی که فیناستراید در مایع منی ترشح می گردد، پس بهتر است در صورت بارداری همسر یا تصمیم یا احتمال بارداری او، از کاندوم استفاده گردد.
موارد منع مصرف فیناستراید
این دارو در هنگام بارداری به هیچ عنوان نباید استفاده شود. داروی فیناستراید جزء داروهای گروه X می باشد. حتی دست زدن به این دارو نیز در خانم های باردار ممنوع اعلام شده است.