غزل شماره ۴۸ از غزلیات حافظ؛ صوفی از پرتو مِی رازِ نهانی دانست …

غزل شماره ۴۸ از غزلیات حافظ را در روزانه آماده کرده‌ایم. حافظ در اشعار خود به نقد جامعه و مسائل اجتماعی نیز پرداخته است. او با زبانی کنایه‌آمیز و هنرمندانه، نواقص و مشکلات اجتماعی زمان خود را مورد انتقاد قرار می‌دهد. همچنین غزل شماره ۴۹ از غزلیات حافظ؛ روضهٔ خُلدِ برین خلوتِ درویشان است … را در سایت روزانه بخوانید.

غزل شماره ۴۸

صوفی از پرتو مِی رازِ نهانی دانست

گوهرِ هر کس از این لعل، توانی دانست

قدر مجموعهٔ گل، مرغِ سَحَر داند و بس

که نه هر کو ورقی خواند، معانی دانست

عرضه کردم دو جهان بر دلِ کاراُفتاده

به جز از عشق تو باقی همه فانی دانست

آن شد اکنون که ز اَبنایِ عَوام اندیشم

مُحتَسِب نیز در این عیشِ نهانی دانست

دل‌بر، آسایش ما مَصلحتِ وقت ندید

ور نه از جانبِ ما دل‌نگرانی دانست

سنگ و گِل را کُنَد از یُمنِ نظر لعل و عقیق

هر که قَدرِ نفسِ بادِ یمانی دانست

ای که از دفترِ عقل، آیت عشق آموزی

ترسم این نکته به تَحقیق ندانی دانست

مِی بیاور که ننازد به گلِ باغِ جهان

هر که غارت‌گریِ بادِ خزانی دانست

حافظ این گوهرِ مَنظوم که از طَبع اَنگیخت

زَ اثرِ تربیتِ آصِفِ ثانی دانست

مطلب مشابه: غزل شماره ۴۷ از غزلیات حافظ؛ به کویِ میکده هر سالِکی که رَه دانست …

مطلب مشابه: غزل شماره ۴۶ از غزلیات حافظ؛ گل در بَر و می در کف و معشوق به کام است …

تفسیر این شعر

این شعر از حافظ، شاعر بزرگ ایرانی، دارای معانی عمیق و فلسفی است. بیایید به زبان ساده‌تر و با توضیحات مناسب آن را بررسی کنیم:

1. بیت اول:

   • معنی: صوفی (عارف) از نور و زیبایی شراب (مِی) به رازهای پنهان آگاه شد و ارزش هر فرد را از این لعل (مروارید) فهمید.

   • توضیح: در اینجا حافظ اشاره می‌کند که عشق و زیبایی، به ویژه در شراب، می‌تواند انسان را به درک عمیق‌تری از خود و دیگران برساند.

2. بیت دوم:

   • معنی: فقط پرنده سحر (مرغ سحر) می‌داند که ارزش مجموعه گل‌ها چیست؛ زیرا هر کسی که فقط یک ورق بخواند، نمی‌تواند معانی عمیق را بفهمد.

   • توضیح: این بیت به اهمیت دانش و درک عمیق اشاره دارد. فقط کسانی که به عمق مسائل می‌نگرند، می‌توانند ارزش واقعی زندگی را درک کنند.

3. بیت سوم:

   • معنی: من دو جهان را به دل خسته‌ام عرضه کردم، اما جز عشق تو، همه چیز فانی و بی‌ارزش است.

   • توضیح: اینجا حافظ عشق را بالاترین ارزش می‌داند و هر چیز دیگری را ناپایدار می‌شمارد.

4. بیت چهارم:

   • معنی: اکنون به فکر عوام (مردم عادی) هستم و حتی محتسب (ناظر شراب) نیز از این شادی پنهانی آگاه شده است.

   • توضیح: حافظ به نوعی انتقاد می‌کند که حتی کسانی که در مقام نظارت بر رفتار مردم هستند، از شادی‌های پنهانی آگاه شده‌اند.

5. بیت پنجم:

   • معنی: محبوب ما مصلحت حال ما را نمی‌بیند، وگرنه از جانب ما نگران نمی‌شد.

   • توضیح: در این بیت، حافظ احساس ناامیدی را بیان می‌کند که محبوبش به حال او توجهی ندارد.

6. بیت ششم:

   • معنی: سنگ و گل را با نگاه کردن به زیبایی‌ها، مانند لعل و عقیق می‌کند؛ هر کسی که ارزش نفس باد یمانی (باد خوش) را بداند.

   • توضیح: اینجا حافظ به قدرت عشق و زیبایی اشاره می‌کند که می‌تواند چیزهای بی‌ارزش را ارزشمند کند.

7. بیت هفتم:

   • معنی: ای کسی که از عقل درس عشق می‌گیری، بترس که این نکته را به حقیقت نفهمی.

   • توضیح: حافظ هشدار می‌دهد که عشق گاهی فراتر از عقل است و ممکن است درک عمیق آن دشوار باشد.

8. بیت هشتم:

   • معنی: شراب بیاور که هیچ‌چیز به گل باغ جهان نمی‌رسد؛ هر کس که غارتگری باد خزانی را بداند.

   • توضیح: اینجا حافظ به لذت‌های زندگی اشاره دارد و اینکه چگونه می‌توان از زیبایی‌ها بهره‌مند شد.

9. بیت نهم:

   • معنی: حافظ این شعر زیبا را که از طبیعتش سروده، از تأثیر تربیت آصف ثانی (سلیمان نبی) دانسته است.

   • توضیح: در این بیت حافظ خود را به عنوان شاعری با الهام از بزرگان معرفی می‌کند و نشان می‌دهد که هنر او تحت تأثیر آموزه‌های بزرگ است.

به طور کلی، این شعر به زیبایی عشق، ارزش واقعی زندگی و قدرت درک عمیق اشاره دارد و از خواننده دعوت می‌کند تا به عمق معانی زندگی توجه کند.

مطلب مشابه: غزل شماره ۴۵ از غزلیات حافظ؛ در این زمانه رفیقی که خالی از خِلَل است …

مطلب مشابه: غزل شماره ۴۴ از غزلیات حافظ؛ کُنون که بر کفِ گُل جامِ بادهٔ صاف است …