آمبولی ریه چیست و چه علائمی دارد؟؛ آیا آمبولی ریه درمان می شود؟
آمبولی ریه، همانگونه که از نامش پیداست یک نوع بیماری مربوط به ریه می باشد. این بیماری اگر تشخیص داده نشود، و درمان نشود می تواند کشنده باشد.
آمبولی ریه چیست؟
آمبولی ریه، یک بیماری مربوط به ریه می باشد. زمانی که یکی از سرخرگ های ریوی و یا بافت شش ها با لخته های خون و یا چربی درگیر شوند، شخص به آمبولی ریه مبتلا می شود. این نوع لخته های خون در سرخرگ های ریوی در ابتدا در یکی از سیاهرگ ها عمقی اندام تحتانی یا لگن تشکیل می شود.
در همچنین مواقعی راه سرخرگ بسته می شود و شخص در تنفس دچار مشکل می شود، در موارد حادتر بافت ریه از بین می رود.
بیماری آمبولی ریه مربوط به سن خاصی نمی باشد و در همه سنین رخ می دهد اما شیوع آن در بزرگسالان بیشتر از نوجوانان و کودکان می باشد.
آیا آمبولی ریه کشنده است؟
آمبولیه ریه اگر به موقع تشخیص داده نشود و از مراحل بدتر آن پیشگیری نشود می تواند منجر به بیماریهای قلبی عروقی و در نتیجه سکته شود. زمانی که لخته خون یا چربی در سرخرگ ها گیر کند و راهش را مسدود کند خطر سکته قلبی و مغزی بالاتر می رود و شخص با کاهش تنفس روبرو می گردد.
علل بیماری آمبولی ریه
آمبولی ریه می تواند بر اثر یک یا مجموعی از چند عامل زیر شخص را درگیر کند:
- نشستن در یک حالت ثابت به مدت طولانی برای نمونه در مسافرت با هواپیما
- هرگونه آسیب یا بیماری نیازمند استراحت طولانی در بستر
- مصرف قرصهای ضد بارداری به ویژه در خانمهای سیگاری
- سرطان که شایعترین آن سرطان پانکراس است
- وجود کاتترهای ورید مرکزی
- نارسایی احتقانی قلب
- پرخونی پلی سیتمی
- شکستگی استخوان
- کم خونی همولیتیک
- سن بالای ۶۰ سال
- اختلالات ریتم قلب
- جراحی گذشته
- مصرف دخانیات
- فشار خون بالا
- بارداری
- چاقی
موارد بیشتر: علایم آلزایمر ـ رفع سکسکه
علائم آمبولی ریه کدامند؟
برای آنکه علائم آمبولی ریه تشخیص داده شود، به محلی که آمبولی رخ داده است برمی گردد:
- درد در ناحیه قفسه سینه
- به شدت عرق کردن
- سرگیجه
- درد در هنگام نفس کشیدن
- درد و تورم در اندام زیرین
- ادم حاد ریوی
- سرفه هایی که گاهی با خلط خونی همراه می شوند
- تنگی نفس
- بالا رفتن ضربان قلب (100 تپش در کمتر از یک دقیقه)
- مقداری تب که بالاتر از 37 درجه سانتیگراد باشد
- اختلال در تکلم
- حالت غش کردن یا غش کردن (سنکوپ)
- شنیدن صدای رال (کراکل) ریوی
- سردرد
- آبی یا کبود شدن انتهای انگشتان، لبها یا صورت و مخاطها به علت کمبود اکسیژن خون
- اختلالات شنوایی و بینایی
- ضعف در تنفس مثلاً تند تند نفس زدن و یا کوتاه شدن تنفس
در صورت مشاهده علائم بالا حتماً فوراً به پزشک مراجعه کنید و برای درمان اقدام نمائید.
چه عواملی در بروز آمبولی ریه نقش دارند؟
یک سری علل به غیر از علت های اصلی که در بالا ذکر شد، وجود دارند که می تواند فرد را به بیماری آمبولی ریه مبتلا کند. این علل عبارتند از:
- مصرف مکمل قرص استروژن: استروژن موجود در قرص های ضد بارداری و درمان جایگزینی هورمون، فاکتورهای انعقادی را در خون شما افزایش میدهد – بهخصوص اگر سیگار بکشید یا اضافه وزن داشته باشید.
- سیگار کشیدن: افرادی که سیگار می کشند بیشتر از دیگران مستعد آمبولی ریه هستند زیرا احتمال آنکه سرخرگ های آنها با لخته های خون یا چربی مسدود شود بالاتر است.
- چاقی: کسانی که اضافه وزن دارند معمولاً فشارخون بالا نیز دارند و خود مستعد بروز لخته های خون در سرخرگ ها می شود.
- بارداری: فشاری که وزن کودک روی رگهای لگن وارد میکند، میتواند برگشت خون از پاها را کُند سازد. احتمال تشکیل لختههای خون با کُندشدن جریان خون یا جمعشدن خون در یک ناحیه افزایش مییابد.
آمبولی ریه چگونه تشخیص داده می شود؟
آمبولی ریه با تشخیص پزشک و پس از اقدامات زیر تشخیص داده می شود:
- آزمایش خون: آزمایشهای خون، مقدار اکسیژن و دیاکسید کربن خون را نیز اندازه میگیرند. وجود لخته در رگهای خونی ریههای شما ممکن است سطح اکسیژن را در خونتان کاهش بدهد. علاوه بر این، آزمایشهای خون مشخص میکنند که آیا شما اختلال انعقادی ارثی دارید یا خیر.
- سونوگرافی: دکتر با انجام سونوگرافی اگر وجود لخته های خون را تشخیص داد، درمان را به سرعت آغاز می کند.
- سی تی اسکن: منظور از سی تی اسکن در این بیماری سی تی اسکن اسپیرال است. این نوع سیتیاسکن، ناهنجاریهای داخل شریانهای ریهها را با دقت بسیار بیشتری نسبت به سیتیاسکنهای معمولی تشخیص میدهد. در برخی موارد برای مشخصکردن عروق ریوی، مواد کُنتراستزا (حاجب) بهصورت وریدی به فرد تزریق میشود.
- عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس: گرچه تصویربرداری با اشعهی ایکس نمیتواند آمبولی ریه را تشخیص بدهد و ممکن است حتی بهرغم وجود آمبولی ریه نرمال بهنظر برسد، اما قادر است احتمال وجود وضعیتهایی را که به این بیماری شباهت دارند، رد کند.
- ام آر آی: اسکنهای امآرآی از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای ایجاد تصاویر دقیق از ساختارهای داخلی بدن استفاده میکنند. ازآنجاکه امآرآی هزینهی بالایی دارد، معمولا برای زنان باردار (برای جلوگیری از تابش اشعه به جنین) و افرادی بهکار میرود که کلیههای آنها ممکن است توسط رنگهای بهکاررفته در این تستها آسیب ببینند.
- آنژیوگرافی ریه: آخرین اقدام پزشک آنژیوگرافی ریه است. آنژیوگرافی ریه دقیقترین روش برای تشخیص آمبولی ریه است اما به دلیل آنکه انجام آن به مهارت بالایی نیاز دارد و دارای ریسکهای بالقوه جدی است، معمولا هنگامی انجام میشود که سایر آزمایشات نتوانند تشخیص قطعی ارائه بدهند.
آیا آمبولی ریه درمان می شود؟
در پاسخ به این سؤال باید گفت بله، بیشتر مراقبت های ویژه این بیماری طی 10 تا 14 روز به بهبودی می رسند. هدف از نگهداری فرد مبتلا در بخش مراقبت های ویژه به این دلیل است که از بزرگتر شدن لختهی خون و پیشگیری از تشکیل لختههای خون جدید است. برای جلوگیری از عوارض جدی یا مرگ لازم است درمان بهسرعت آغاز شود.
پیشگیری از آمبولی ریه
برای آنکه از این بیماری پیشگیری کنید لازم است که خودتان دست به کار شده و اقداماتی را انجام دهید. این اقدامات عبارتند از:
- استراحت طولانی مدت خطرناک است، پس از استراحت های با زمان زیاد خودداری کنید.
- زمانی که دوره نقاهت را سپری می کنید، چه در زمانی که استراحت می کنید و چه زمانی که فعالیت دارید، از جوراب کشی استفاده کنید.
- تا می توانید مایعات بنوشید زیرا مایعات بهترین راه پیشگیری از کم آبی بدن است. (کم آبی می تواند در تشکیل لخته های خون نقش داشته باشد) اما وقتی می گوییم مایعات منظور الکل نیست زیرا الکل خودش در کم آبی بدن دخیل ست.
- پس از جراحی هر چه زودتر حرکت اندامهای زیرین و راه رفتن را آغاز کنید.
- تحرک داشته باشید و ورزش کنید. ورزش های ملایم به بهبود و پیشگیری از بروز بیماری به شما کمک بسیاری می کند.
- قدم بزنید. اگر مدت زمان طولانی قرار است در یک مکان بمانید خودتان برای خودتان برنامه ریزی کنید و هر از گاهی بلند شده و قدم بزنید و نرمش به بدنتان بدهید تا از بی تحرکی در بیایید.
- از مصرف دخانیات، (سیگار، قلیان و …) دوری کنید زیرا نقش مستقیمی بر وجود لخته های خون در سرخرگ ها دارند.