چرا کودکم کتک می زند؟؛ چگونه کتک زدن کودکم را متوقف کنم؟
برخی از کودکان کتک می زنند یا به اصطلاح دست بزن دارند که اصلاً کار شایسته ای نیست و گاهی وقتها به طرف مقابلشان آسیب وارد می کنند. این عمل او می تواند برایش مشکلاتی به وجود آورد. اگر کودک نتواند خودش را کنترل کند و زود از کوره در نرود از عواقب بعدی پیشگیری خواهد نمود.
کتک زدن در کودکان
گهگاهی می بینیم کودکانی که کتک می زنند. اکثراً هم از روی خشم و عصبانیتشان به این کار اقدام می کنند. می خواهند راهی برای خالی کردن خشم خودشان پیدا کنند. این کودکان راه های مناسب تخلیه و ابراز خشم و ناکامی را بلد نیستند. بنابراین راه های سالم تر از ابراز و تخلیه خشم را به او آموزش دهید تا این رفتار او کاهش پیدا کند.
معمولاً کودکانی که اهل دعوا هستند فکر می کنند تنها راهی که آنها را به هدفشان می رساند، کتک زدن دیگران است. اگر چه ناراحتی، ناکامی و خشم، احساسات طبیعی هستند که هر کسی آنها را تجربه می کند. اما تخلیه و ابراز آنها به وسیله زدن کار درستی نیست. اگر این رفتار کودک اصلاح نشود، می تواند در او تبدیل به عادت بشود. تحقیقات نشان می دهد کودکانی که با دیگران دعوا می کنند، احتمال بیشتری دارد که در بزرگسالی، والدین و همسر خشنی بار بیایند و فرزندان و همسرشان را کتک بزنند.
علل کتک زدن کودک
روانشناسان اعتقادشان بر این است که رفتارهای پرخاشگرانه آموختنی هستند. به نظرتان فرزند شما از کجا این رفتار را یاد گرفته است؟ آیا شما الگوی مناسبی از این نظر برای او بوده اید؟ آیا شما می توانید در زمانی که خشم بر شما غلبه کرده است، آرامش خودتان را حفظ کنید؟ شما و همسرتان چه واکنشی در برابر رفتارهای پرخاشگرانه فرزندتان نشان می دهید؟ آیا شما هم او را کتک می زنید؟ آیا سر او داد می کشید؟ آیا او را سرزنش می کنید؟ آیا برایش سخنرانی می کنید؟
تحقیقات اثبات کرده است که هر چه کودکان بیشتر تصاویر خشن ببینند احتمال این که رفتار پرخاشگرانه ای داشته باشند، بیشتر است. آیا شما کنترلی روی فیلم هایی که فرزندتان می بیند و بازی هایی که انجام می دهد دارید؟ به نظرتان آیا نیاز است که دیدن برخی از فیلم ها بازی های کامپیوتری را ممنوع کنید؟
1. جلب توجه کردن
یکی از دلایل کتک زدن برخی از کودکان، چلب توجه کردن است. این کودکان به دلیل آن که توجه مناسبی از والدین و اطرافیان خود به دست نمی آورند، با انجام رفتارهای پرخاشگرانه می خواهند توجه دیگران را به خودشان جلب کنند.
2. بیان ناراحتی
ممکن است کودک از فرد یا موضوع دیگری ناراحت باشد و چون نمی تواند ناراحتی اش را بیان کند به جبران آن کودکی که توانایی کتک زدن او را دارد، می زند. مثلاً ممکن است کودک از والدین یا معلمش ناراحت باشد، اما چون نمی تواند با آنها مقابله کند، خشمش را بر سر فرد دیگری تخلیه می کند. آیا شما ا جازه می دهید که فرزندتان آزادانه نظرات و احساساتش را بیان کند؟ آیا ممکن است که فرزندتان در مدرسه مشکلی داشته باشد؟
بهتر است که بررسی دقیق تر و موشکافانه تری روی رفتارهای پرخاشگرانه فرزندتان داشته باشید. حداقل یک هفته این رفتار او را زیر نظر داشته باشید. مکان، زمان و فردی که مورد پرخاشگری او قرار گرفته است را یادداشت کنید. پس از یادداشت موارد مختلف بررسی کنید که آیا الگوی مشخصی در بروز رفتارهای پرخاشگرانه او وجود دارد؟ مثلاً آیا او معمولاً در مکان های خاصی پرخاشگر است؟ آیا در برابر افراد خاصی پرخاشگر است؟ اگر این طور است به نظرتان چه دلیلی دارد که در برابر این افراد و در این مکان ها پرخاشگر می شود؟
آیا رفتارهای پرخاشگرانه او در زمان های خاصی روی می دهد؟ اگر اینگونه است به نظرتان دلیلش چیست؟ مثلاً طبق تحقیقات احتمال درگیری کودکان در بعدازظهرها بیشتر است چون در این ساعات کودکان خسته هستند و خستگی احتمال روز دعوا را بیشتر می کند و راه حل آن این اس که کودک بعد از نهار برای مدت کوتاهی بخوابد.
آیا فرزندتان نسبت به همه افراد پرخاشگر است و یا فقط نسبت به افراد خاص؟ مثلاً ممکن است او فقط یکی از کودکان همسایه را کتک بزند که در این صورت مشخص است که با او مشکل دارد.
همچنین بخوانید: وسواس کندن مو ـ چگونه شاد باشیم؟
چگونه کتک زدن کودک را متوقف کنیم؟
برای آنکه بخواهید رفتار ناشایست کودکتان را تغییر دهید لازم است که اقداماتی انجام دهید.
1. کتک زدن را اصلاً تحمل نکنید.
در زمانی که شما و فرزندتان آرام هستید، محکم و جدی به او بگویید که دیگر این رفتارش را تحمل نمی کنید. دلایل خود را برای آن که این رفتارش را درست نمی دانید، بیان کنید. برخی از دلایل غلط بودن زدن دیگران عبارتند از:
- اگر کسی را بزنی، ممکن است به خودت یا طرف مقابل آسیب برسانی.
- ممکن است برایت مشکلاتی ایجاد شود.
- ممکن است از مدرسه اخراجت کنند.
- اعتبارت را در بین دیگران از دست می دهی و دیگران تو را به عنوان فردی خشن می شناسند.
- دوستانت را از دست می دهی و کسی دوست ندارد با تو دوست شود.
ممکن است فرزندتان معتقد باشد که کاری که انجام می دهد منطقی است. پس به دلایلی که او مطرح می کند، گوش دهید. درباره صحبت های او قضاوت نکنید، بلکه فقط به حرف هایش گوش کنید شاید این رفتار او دلیلی داشته باشد که شما از آن آگاهی ندارید. در صورت وجود چنین دلایلی به دنبال حل کردن آنها باشید.
پس از شنیدن حرف ها او اگر متوجه شدید که دلیل منطقی برای اینکارش ندارد به او بگویید که از این به بعد این رفتارش را تحمل نخواهید کرد و هر بار که دیگران را بزند او را تنبیه خواهید کرد.
تنبیه می تواند به این صورت باشد که مثلاً: یک روز حق ندارد به بیرون برود و با بچه ها بازی کند ـ 2 ساعت حق ندارد کارتون تماشا کند.
2. جایگزین های کتک زدن را به او یاد دهید.
فقط این که به فرزندتان بگویید دیگران را نزند، باعث نمی شود که او بداند به جای آن چه کاری باید انجام دهد. به او کمک کنید تا راه های جایگزین بهتری برای تخلیه خشم و ناراحتی اش پیدا کند. می توانید این کار را به کمک هم انجام دهید. مثلاً به او بگویید:
- “بیا فکر کنیم و ببینیم به جای کتک زدن دیگران چه کاری می توانی انجام بدهی؟”
سپس از بین روش هایی که بیان کردید یکی را انتخاب و آن را با هم تمرین کنید. برخی از جایگزین های کتک زدن عبارتند از:
- خشمت را جای دیگر تخلیه کن. مثلاً “هر وقت عصبانی شدی، یک بالش بردار و به آن مشت بزن تا خشمت تخلیه شود.”
- از جمله «من می خواهم» استفاده کن. مثلاً “اگر کسی تو را ناراحت کرده است به جای کتک زدنش به اتو بگو که از او چه انتظاری داری.”
- بگو چه احساسی داری. مثلاً به طرف مقابل بگو که چه احساسی دارید “من از دستت عصبانی هستم. اگر یک بار دیگر این کار را انجام دهی، من خیلی ناراحت می شوم.”
- یک جای آرام بخش برو. از فرزندتان بخواهید مکانی را مشخص کند و هر وقت عصبانی بود، به آنجا برود تا آرام تر شود و کنترلش را به دست آورد. در این مکان مقداری وسایل سرگرم کننده و آرامش بخش مثل کتاب، موسیقی، کاغذ و قلم قرار دهید و او را تشویق کنید از این وسایل برای آرام کردن خودش استفاده کند. مثلاً می تواند درباره ناراحتی اش بنویسد و یا به یک موسیقی آرامش بخش گوش دهد.
- محل را ترک کن. “هر وقت احساس کردی که تمایل داری کسی را بزنی، هر چه سریع تر آنجا را ترک کن.
3. انجام رفتارهای آرامش دهنده را تقویت کنید.
یکی از ساده ترین راه ها برای تغییر رفتار کودکان این است که هر وقت آنها رفتار خوبی انجام دادند، آن را تقویت کنیم. متأسفانه اکثر والدین از این روش بسیار استفاده می کنند.
هر زمان دیدید که فرزندتان در یک موقعیت مشکل زا با آرامش رفتار کرد، کنترل خودش را حفظ کرد و ناراحتی اش را بدون کتک زدن ابراز کرد، این رفتار را تأیید و تشویق کنید. مثلاً بگویید: “متوجه شدم که خیلی عصبانی بودی، اما آنجا را ترک کردی تا آرام تر شوی و این خیلی خوبه” یا “تو بدون این که دوستت را بزنی، به او گفتی که خیلی از او ناراحتی.”
فراموش نکنید که کودک تمایل دارد هر رفتاری که توسط شما تأیید و تشویق شود را تکرار کند.
4. در صورت تداوم کتک زدن او را تنبیه کنید.
اگر پس از اجرای گام های فوق باز هم فرزندتان به کتک زدن دیگران ادامه داد، به فرزندتان بگویید از این به بعد هر بار که کسی را کتک زدی تنبیه خواهی شد. تنبیه خود را دقیقاً مشخص کنید و به اطلاع فرزندتان برسانید. سپس دفعه بعد که او کسی را کتک زد، ابتد یک نفس عمیق بکشید تا آرام شوید، سپس تنبیهی که قبلاً درباره آن توافق کرده بودید را اجرا کنید. دیگر نیازی نیست برایش سخنرانی کنید.
فراموش نکنید که به هیچ عنوان برای تنبیه، فرزندتان را کتک نزنید. اگر چنین اشتباهی را انجام دهید، شما یک پیام متناقض به فرزندتان داده اید و آن پیام این است که: “بزرگترها اجازه دارند کتک بزنند اما کودکان اجازه ندارند”.
اگر فرزندتان خردسال است، این گونه عکس العمل نشان دهید:
ابتدا به آرامی او را از فردی که کتکش می زند جدا کنید و به او بگوید: “نمی توانم به تو اجازه بدهم که خواهرت را بزنی. حالا برو توی اتاقت و تا 7 دقیقه دیگر اجازه نداری بیرون بیایی.”
برای کودکی که بزرگ تر است این گونه عمل کنید:
“ما با هم توافق کرده بودیم که تو دیگر کسی را نزنی و چون دوباره این کار را ا نجام دادی، امروز نمی توانی تلویزیون نگاه کنی”.
اگر فرزندتان دعوا را متوقف نکرد، تنبیه را تشدید کنید.
“این مطلب اختصاصی سایت روزانه می باشد و اقتباس شده از کتاب جامع تربیت کودک «دکتر میشله بوریا» می باشد”