فلوراید تراپی چیست | مزایای و معایب فلوراید تراپی | مراحل انجام این روش
فلوراید تراپی و اهمیت آن
استفاده از فلوراید اهّمیت زیادی در کنترل نمودن و پیشگیری از پوسیدگی دندان بخصوص در سطوح میان دندانی دارد. فلوراید تراپی به معنای استفاده موضعی فلوراید به صورت دوره ای بر دندان می باشد که با هدف بالا بردن مقاومت آن ها در برابر پوسیدگی انجام می شود. در این روش نخست دندان ها را با برس و خمیر به خوبی تمیز می کنند و پس از آن فلوراید به صورت ژل یا وارنیش بر دندان ها مالیده می شود. پس از آن، فرد باید آب دهانش را تخلیه نماید اما دهان نباید شسته شود و تا نیم ساعت هم نباید خوراکی بخورد.
بهتر است فلوراید تراپی در مطب و توسط ماهر ترین دندانپزشک کودکان، از موقعی که تمام دندان های شیری رویش پیدا کردند (حدود ۳ سالگی) آغاز گردد و تا ۲ سال پس از رویش آسیای دائمی (تقریبا ۱۴ سالگی) با نظر دندانپزشک ۶-۳ ماه یک دفعه ادامه پیدا کند. همزمان با فلوراید تراپی در مطب، امکان دارد دندانپزشک برای بعضی از کودکان بالا تر از شش سال که در ریسک بالای ایجاد پوسیدگی دندان می باشند، استفاده از دهان شویه فلوراید را در منزل تجویز نماید.
فلوراید چیست؟
فلوراید یک ماده معدنی می باشد که دندان ها را قوی می کند و از ایجاد حفره و پوسیدگی دندان ممانعت می کند. فلوراید باعث می شود مینای دندان با باکتری هایی که به دندان ها و لثه زیان می رسانند مبارزه نماید.
این ماده در صورتی که در معرض خطر رخ دادن پوسیدگی یا حفره دندانی می باشید بسیار سودمند است. زمانی حفره تشکیل می شود که باکتری های در لثه و روی دندان ها جمع شده و لایه ای به نام پلاک را به وجود خواهند آورد.
پلاک اسیدی که موجب تخریب شدن دندان ها و بافت لثه می شود، در صورت تجزیه شدن باعث می شود اعصاب و خون را نیز تحت شعاع قرار دهد و موجب آسیب رساندن به آن شود.
کاندیدای مناسب انجام فلوراید تراپی
اشخاص زیر کاندیدای خوبی برای این درمان هستند:
- کودکان بزرگتر از 3 سال
- کسانی که که تا اندازه زیادی از خوراکی های شیرین و چسبناک استفاده می کنند.
- کسانی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند و اهمیتی به مسواک زدن نمی دهند.
- افرادی که لثه شان تحلیل رفته است.
- افرادی که مدام دندان هایشان دچار پوسیدگی می شوند.
فواید فلوراید تراپی
فلوراید چند فایده برای دندان ها خواهد داشت:
- به به کاربردن بدن در مواد معدنی مثل کلسیم و فسفات کمک می نماید. دندان ها این مواد معدنی را جذب خود می کنند تا مینای دندان ضعیف ترمیم و بازسازی گردد.
- موقعی که دندان ها برای تقویت مینای دندان رشد می کنند، به ساختار دندان وارد خواهند شد و آن ها را در معرض باکتری و حفره های کمتر قرار می دهد.
- با آسیب وارد کردن به باکتری هایی که موجب ایجاد حفره می گردند ، روند پوسیده شدن دندان ها را کند می کند.
- احتیاج به انجام کارهای دندانپزشکی را کمتر می کند.
- عمر دندان های شیری را زیاد می کند.
- زمان و هزینه ای را که شخص باید در کلینیک دندانپزشکی صرف نماید را بسیار کم می کند.
- موجب جلوگیری از بیماری لثه می شود.
- سبب کاهش درد دندان می گردد.
- مانع از دست دادن زود هنگام دندان ها می گردد.
- فلوراید تراپی باعث می شود سلامت دهان و دندان بهبود پیدا کند. سلامت پایین دهان و دندان می تواند بسیاری از از بیماری ها از جمله مشکلات قلبی عروقی را ایجاد خواهد کرد.
هزینه انجام فلوراید تراپی
هزینه فلوراید تراپی در کلینیک های دندانپزشکی متفاوت می باشد و اصولا این درمان برای بزرگسالان هزینه زیادتری در مقایسه با کودکان خواهد داشت. همچنین عوامل های اساسی بر این هزینه ها اثر دارند. مثلا نوع دندانی که تحت درمان قرار دارد، فلوراید، میزان فلوراید و میزان تجربه و مهارت دندانپزشک از جمله موارد هستند.
البته باید گفت که هزینه نهایی این درمان از درمان های دیگری مانند پر کردن، عصب کشی دندان و … بسیار پایین تر می باشد، بنابراین حواستان باشد که اگر کودک شما نیازمند فلوراید تراپی است، در زمان سریع تری این اقدام را انجام دهید.
انواع فلوراید تراپی
- فلوراید تراپی موضعی و سیستماتیک
- فلوراید های موضعی
- به طور مستقیم به روکش دندان وصل می گردند.
فلوراید تراپی وارنیش
در صورتی که فلوراید برای کوکان کم سن انجام شود، این کار حتما باید در مطب دندانپزشک متخصص صورت بگیرد. ساده ترین شکل فلوراید برای کودکان ، وارنیش فلوراید است. به این دلیل که احتمال قورت دادن ماده توسط کودکان بیشتر است، بنابراین از این تکنیک استفاده می گردد. در روش وارنیش نخست دندان ها توسط دندانپزشک تمیز شده و پس از آن با یک برس آن را روی دندان های کودک می گذارد. وارنیش در رنگ های ، شیری و سفید و کاراملی وجود دارد.
فلوراید تراپی تری
این تکنیک که در مطب انجام می گیرد، به این شکل است که ترکیب دارای فلوراید به کمک یک قالب خاص توسط دندانپزشک روی دندان های بیمار گذاشته می شود. معمولا این قالب حدود 3 تا 4 دقیقه در دهان شخص می ماند و پس از آن تا نیم ساعت باید از شستن دهان و خوردن و نوشیدن ممانعت شود.
دهانشویه
اغلب ترکیبی که در دهانشویه فلوراید استفاده شده است، فلوراید سدیم است. برای شستشوی روزانه دندان محلول با غلظت 0.05 درصد فلوراید استفاده می شود. کسانی که که بیشتر از دیگران در معرض پوسیده شدن دندان می باشند، این غلظت برای آن ها مناسب نیست و غلظت مورد نیاز را تحت نظر دندانپزشک استفاده کنند. این غلظت در جاهایی که دارای آب آشامیدنی فلوراید دار است، امکان دارد برای نوزادان نتیجه خوبی به دنبال داشته باشد. با این وجود این دهانشویه ها معمولا در جاهایی که فلوراید در آب آشامیدنی وجود ندارد، برای کودکان استفاده می شوند.
ژل
این ژل در دو نوع استانوس فلوراید و فسفات فلوراید اسیدی وجود دارد که استفاده آن برای بچه های زیر 7 سال کاربرد دارد و تقریبا هر 6 ماه یک دفعه استفاده می گردد. پس از انجام آن تا یک ساعت دهان نباید شسته شود.
قرص
گاهی اوقات دندانپزشک استفاده از قرص را برای فرد تجویز می نماید. میزان مصرف قرص فلوراید از بدو تولد تا دو سالگی، یک چهارم قرص، در2 تا 3 سالگی، نیمی از قرص است و در 3 تا 12 سالگی قرص به صورت کامل برای شخص استفاده می شود.
فلوراید های سیستمیک
فلوراید های سیستمیک آن هایی هستند که بلعیده می شوند. نمونه هایی دارای آب حاوی فلوراید و مکمل های فلوراید رژیمی می باشند، حداکثر کاهش پوسیدگی دندان زمانی حاصل می شود که فلوراید به صورت موضعی و سیستمیک در دسترس باشد.
منابع فلوراید
منابع فلوراید رژیم غذایی
- چای
- غذای پخته شده
- ماهی
- شیر خشک نوزاد
- آب
دریافت فلوراید از طریق غذا، آب و مکمل به دست خواهد آمد. میزان دریافت نمودن فلوراید باید به شکل زیر باشد:
- تولد تا 3 سالگی: 1/0 تا 5/1 میلی گرم
- 4 تا 6 سالگی: 1 تا 5/2 میلی گرم
- 7 تا 10 سالگی: 5/1 تا 5/2 میلی گرم
- نوجوانی و بزرگسالی: 5/1 تا 4 میلی گرم
فلوراید تراپی کودکان
مینای دندان که بخش خارجی تاج دندان را به وجود می آورد از کریستال های معدنی شکل گرفته است. باکتری های پلاک دندان موجب از دست دادن مواد معدنی مینا شدن آن می شوند. این باکتری ها از قندی که در فضای دهان و دندان تغذیه کرده است و اسیدهائی تولید خواهند کرد که کریستال های مینا را تخریب می کنند.
در صورتی که مینای دندان مواد معدنی اش را از دست بدهد و آن را به صورت مجدد به دست نیاورد پوسیدگی دندان رخ خواهد داد. فلوراید باعث رمینرالیزه شدن مینا می شود و بلورهای مینا را محکم تر می کند در نتیجه مینای دندان در مقابل پوسیدگی مقاومت بیش تری از خود نشان خواهد داد
مراحل انجام فلوراید تراپی :
- ابتدا سطح کلیه دندان ها با برس مخصوص تمیز می شود ( وسیله ای مانند مسواک برقی )
- سطح همه دندان ها به ژل فلوراید آغشته می گردد ( برخی وقت ها یک سمت هر دو فک در یک مرحله و باقی در مرحله بعد انجام می شود)
- ژل فلوراید حدود 3 دقیقه در بر دندان باقی می ماند.
- در همه مراحل پشت کودک باید به صورت عمودی باشد و سر کودک مقداری به طرف جلو خم شود و ساکشن در دهان قرار خواهد گرفت تا از وارد شدن فلوراید به گلو خودداری شود.
- بعد از ۴ دقیقه مواد اضافی ژل با گاز استریل یا پنبه پاک می شود. در این مرحله فرد آب دهان را کاملا تخلیه می کند.
- نباید بعد از فلوراید تراپی دهان شستشو داده شود و تا یک ساعت باید از خوردن و آشامیدن ممانعت شود. و در طول این زمان در صورت جمع شدن بزاق در دهان ، آن را تخلیه نماید.
- در صورت وجود نشانه هایی مثل دل درد و داشتن حالت تهوع ، به کودکتان شیر بدهید. این حالت خیلی کم رخ می دهد و آن موقعی است که کودک میزان زیادی از ژل روی دندان را بلعیده باشد. با استفاده از ساکشن و خم شدن سر به طرف مسموم شدن به صفر خواهد رسید.
- فلوراید تراپی برای کودکان کم تر از ۳ سال یا کسانی که توانایی تخلیه بزاق دهان خود را ندارند ، انجام نمی گردد.
- انجام فلوراید تراپی با صلاحدید دندانپزشک به صورت دوره ای (هر ۶ ماه) بین 40 تا۶۰ درصد موجب کم شدم پوسیدگی دندان کودک خواهد شد.
- فلوراید تراپی هم برای دندان های شیری و هم دایمی انجام می گیرد ولی اغلب در ۶ سالگی و هنگام رویش نخستین دندان انجام می گیرد.
مکانیزم فلوراید تراپی و فواید انجام آن
یون موجود در فلوراید به مینای دندان نفوذ می کند و آن را در مقابل اسید های غذا، قند و باکتری دچار مقاومت می کند که در نتیجه باعث پیشگیری از پوسیده دن دندان ،کاهش حساسیت دندان ، متوقف نمودن پوسیدگی در مراحل نخستین بدون احتیاج به پر شدن دندان و محافظت نمودن از سطح ریشه دندان است.
چه افرادی بهتر است فلوراید تراپی انجام دهند:
سنین کمتر از ۶ سال: حفاظت از دندان های شیری و مقاوم نمودن جوانه دندان های دایمی در مقابل پوسیدگی اثر گذار است.
کودکان و نوجوانان 6 تا 16 سال: محافظت نمودن از دندان های دایمی در حال رویش به ویژه دندان های آسیا
در چه سنی بهتر است فلوراید تراپی انجام گیرد
بهترین سن برای انجام فلوراید تراپی کودکان بعد از 3 سالگی و در زمانی است که کودک می تواند از خمیر دندان استفاده داشته باشد و آن را نبلعد.
آیا تمام کودکان نیاز به درمان فلوراید تراپی دارند؟
بله، این درمان برای تمامی کودکان و حتی نوجوانان مورد نیاز می باشد. حتی در صورتی که کودکان دندان پوسیده در دهان خود نداشته باشند، فلوراید می تواند موجب افزایش مقاومت دندان های شیری و دائمی گردد.
آیا فلوراید تراپی برای کودکان خطر دارد؟
خیر، این کار توسط متخصص دندانپزشکی انجام شده و هیچ گونه آسیبی به دندان های کودک وارد نمی کند.
فواصل زمانی برای انجام فلوراید تراپی کودکان چقدر می باشد؟
با توجه به شرایط دندان های کودک لازم است تا در مدت زمان 4 الی 6 ماه کودک تحت درمان فلوراید تراپی قرار بگیرد.
انجام فلوراید تراپی در بزرگسالان
فلوراید تراپی در بزرگسال می تواند حاوی این نتایج باشد:
- کاهش یا حذف نمودن حساسیت دندان ها
- کم شدن پوسیدگی دندان ها به دلیل خشکی دهان که در نتیجه استفاده از داروهایی مانند داروهای فشار خون ایجاد می گردد
- بیش تر شدن طول عمر روکش، و پر کردگی دندان با تقویت نمودن ساختار ارتباطی میان ترمیم و قسمت طبیعی دندان
- کم شدن خطر پوسیدگی دندان در بخش هایی که لثه دچار عقب رفتگی گشته است
- کمک به حفظ ترمیم های دندان با ممانعت از شکل گیری مجدد پوسیدگی
- کمک به کسانی که تحت درمان جهت بیماری لثه می باشند یا پیش تر جراحی لثه انجام داده اند
- تقویت نمودن مینای دندان در مقابل فرسایش
- تقویت مواد معدنی دندان در نتیجه استفاده از نوشیدنی های اسیدی، گاز دار و…
مراحل فلوراید تراپی
دندانپزشکان درمان های فلوراید را به شکل شستشو، فوم، ژل یا لاک انجام می دهند. درمان امکان دارد با سواب، برس، یا دهانشویه انجام شود.
این درمان ها، فلوراید زیاد تری نسبت به آب یا خمیردندان خواهند داشت. امکان دارد از شما درخواست شود تا نیم ساعت بعد از درمان چیزی میل نکنید تا فلوراید کاملا جذب دندان های شما شود. این مراحل عبارتند از:
- دندانپزشک روی دندان ها را از طریق بروساژ تمیز می کند.
- فلوراید بر دندان ها قرار می گیرد و حدود 3 تا 4 دقیقه باقی می ماند.
- بعد از این مدت زمان مواد اضافی آن از طریق یک پنبه از روی دندان پاک می شود.
قرار گیری لاک فلوراید بر روی دندان ها
لاک فلوراید در بالا و کنار هر دندان از طریق برسی مخصوص رنگ آمیزی می شود. چسبناک می باشد ولی هنگام تماسی یافتن با بزاق سفت خواهد شد. کودک ممکن است لاک سفت شده را با زبان حس نماید ولی قادر نخواهد بود لاک را لیس بزند.
هنگامی که لاک به دندان زده می شود، دری وجود نخواهد داشت. با این وجود، امکان دارد که بچه های کوچک پیش از انجام فلوراید تراپی یا در هنگام انجام آن گریه و بیتابی کنند. همچنین، هنگامی که کودک گریه می کند، استفاده از لاک امکان دارد راحت تر باشد به این دلیل که دهان او مقداری از حالت طبیعی باز تر است.
عوارض فلوراید تراپی
فلوراید بیش از اندازه ممکن است باعث ایجاد عوارض منفی گردد. با مصرف بیش از حد اتفاقی یا تجویز دوز خیلی زیاد می توانید فلوراید زیادی دریافت نمایید. امروزه مسموم شدن با فلوراید خیلی کم اتفاق می افتد، اگرچه قرار گرفتن بیش از اندازه بر استخوان و دندان آسیب خواهد رساند. خیلی از خمیر دندان های کودکان فاقد فلوراید می باشند.
عوارض فلوراید بیش از حد:
- ایجاد لکه های سفید بر دندان های بالغ
- به وجود آمدن لکه و سوراخ بر دندان ها
- مشکلات مرتبط با هموستاز استخوان
- استخوان های خیلی متراکم که قوی نیستند.
- مسمومیت بیش از حد، مثل مصرف نمودن بیش از اندازه قرص های مکمل فلوراید، که موجب:
- حالت تهوع
- اسهال
- خستگی
- تعریق بیش از اندازه
- حتی امکان دارد باعث مرگ شود.
عوارض فلوراید
تغییر رنگ دندان
شایع ترین عارضه فلوراید تغییر رنگ دندان است. فلوروز شرایطی است که باعث ایجاد رگه های سفید یا تغییر رنگ روی دندان ها می شود. زمانی اتفاق می افتد که کودک فلوراید زیادی مصرف کند در حالی که دندان های شیری و بزرگسالان در زیر لثه می باشند. کودک از زمان تولد تا 8 سالگی می تواند به فلوروز مبتلا گردد. تغییر یافتن رنگ در میان کودکان خردسال که بیش از حد فلوراید استفاده می کنند معمولا بیشتر اتفاق می افتد، یا به این دلیل که از مکمل های فلوراید استفاده می کنند یا خمیر دندان را بلعیده اند.
استفاده از میزان بالای فلوراید به شکل منظم، مشابه هر داروی دیگر عوارضی را در پی خواهد داشت، به ویژه در کودکان مصرف منظم فلوراید باید با احتیاط باشد. مصرف بالای فلوراید ممکن است منجر به مسمومیت شود. نشانه های اصلی مسموم شدن با فلوراید، حالت تهوع، استفراغ و درد در بخش شکم می باشد.
دندان دائمی تا سن ۸ سالگی کاملا تشکیل می گردد، تنها استثناء دندان عقل می باشد که در زمان بزرگسالی رشد پیدا می کند. تاج قسمتی از دندان است که در دهان قابل رویت است. مصرف بیش از اندازه فلوراید در هنگام شکل گرفتن دندان مبتلا شدن به فلوروسیس را به دنبال دارد که با سفید یا قهوه‌ای شدن دندان یا به وجود آوردن لکه سفید بر دندان همراه می باشد. مقدار عارضه از تغییر یافتن رنگ تا مشکلات سطح دندان متغیر می باشد. فلوروسیس بعد از روییدن دندان ها اتفاق می افتد.
فلوروسیس زیبایی دندان را دچار خدشه می کند، ولی بیماری به حساب نمی آید و اصولا آن قدر ملایم می باشد که تنها متخصصین دندانپزشکی قادر هستند آن را تشخیص بدهند. در اغلب موارد فلوروسیس در افرادی دیده می شود که در استفاده از مکمل فلوراید زیاده روی نموده اند یا هنگام نوشیدن آب حاوی فلوراید خمیردندان فلوراید دار را نیز موقع مسواک زدن بلعیده اند.
آلرژی یا سوزش
ممکن است شخص نسبت به فلوراید آلرژی داشته باشد یا دچار سوزش پوست شود، اگرچه این واکنش ها معمولا کم اتفاق می افتند.
مراقبت های لازم پس از انجام فلوراید تراپی
این اقدامات شامل موارد زیر هستند:
- پس از درمان باید تمام مواد فلوراید به طور کامل از دهان تخلیه شوند.
- به مدت 30 دقیقه بعد از درمان باید از نوشیدن خودداری نمایید.
- تا حدود 2 الی 3 ساعت باید از خوردن غذا اجتناب نمایید.
- جهت ماندگاری بیشتر آن بهتر است تا از تا دو روز از خوراکی های نرم استفاده کنید.
- بعد از فلوراید حدود 1 ساعت شیر مصرف نکنید.
- از مصرف غذا های یخت و ساینده تا یک روز بعد اجتناب نمایید.
- شب اول از مسواک و نخ دندان استفاده نکنید.
- تا یک شب به هیچ وجه از دهانشویه و الکل استفاده ننمایید.
- پس از انجام فلوراید تراپی مقداری تغییر رنگ مشاهده خواهید نمود که نیازی نیست نگران باشید و نهایتا تا یک روز بعد از بین خواهد رفت.