فلسفه سفره هفت سین ما ایرانیان و معانی اجزای آن
فلسفه سفره هفت سین چیست و چرا ایرانیان در عید نوروز سفره هفت سین را می چینند و تزئین می کنند؟ هر دام از سین های هفت سین نماد چیست؟ در ادامه همراه ما باشید تا در مورد سفره هفت سین عید نوروز توضیحاتی ارائه نماییم.
فلسفه سفره هفت سین و اجزای آن
نوروز یکی از قدیمی ترین جشن های باقی مانده از زمان باستان است که دارای آداب و رسوم فراوانی است. از معروف ترین مراسم نوروزی ایرانیان، پهن کردن سفره هفت سین است.
امروزه مردم ایران سفره هفت سین را چـند ســاعــت مانــده به زمان تـــحویل ســـــال نو می چینند و خوراکی هایی که ابتدای نام آنها با سین آغاز می شود مانند سنجد، سبزه، سمنو، سکه، سیب، سماق و سیر را برروی سفره می گذارند.
با ورود اسلام به ایران، قرآن مجید نیز به سفره هفت سین وارد شده است. هر یک از اجزای هفت سین، نشانه مفاهیمی مانند رویش، زایش و باروری، و برکت و … است.
سفره ی هفت سین از گذشته تا به حال
ایرانیان با فراهم کردن هفت سین به دوازده عدد مقدس برج ها، برای روز اول بهار وسیله هایی از قبیل آب و سبزه نشانگر (روشنایی و فراوانی) آتشدان نشانگر (پایداری نوروگرما) شیر نماد(نوزایی و رستاخیز و تولد دوباره)، تخم مرغ نشانگر (نژاد و نطفه)، آیینه نماد (شفافیت و صفا)، سنجد نشانگر ( باروری و زایش)، سیب نشانگر (رازوارگی عشق) انار نماد (مقدس بود) سکه نماد (برکت و مال) ماهی نشانگر (ماه تمام شده اسفند) نارنج نماد (کره زمین)گل بید مشک (سپندارمز) در سفره خود می نهادند.
گلاب، نان درست شده از هفت حبوب، خرما، پنیر، شکر، شاخه هایی از درخت انار، بید، انجیر و کتاب مقدس از دیگر چیزهایی بودند که ایرانیان بر روی سفره هفت سین می نهادند.
بعضی از منابع ذکر کرده اند ایرانیان پیش از اسلام سفره ای به نام «هفت چین» داشته اند و در نوروز در هفت عدد ظرف چینی غذا می نهادند که آن را هفت چین یا هفت چیدنی می نامیدند.
در برخی از اسناد تاریخی آمده است که ایرانیان در گذشته سفره ای به نام هفت شین داشته اند که به مرور نام آن تغییر کرده است. اجزای شکل دهنده سفره هفت شین شمع، شراب، شیرینی، شهد (عسل)، شمشاد، شربت و شقایق یا شاخه نبات، بودند.
در دوران ساسانیان هفت شین رسم معمول ایرانیان شد و شمشاد در جوار دیگر شین های نوروزی، به نماد جاودانگی بر سر سفره نهاده شد.
در بعضی از روستا ها رسم هفت سینی اجرا می شده است. آن ها در هفت سینی خوراکی های متنوع می نهادند. هفت سینی، به مرور با حذف (ی) به شکل هفت سین معروف شده است.
دلیل تبدیل هفت شین به هفت سین
در زمان ساسانیان و قبل اززمان اسلام، ایرانیان سفره ای به نام «هفت شین» پهن می کردند که روی آن شمع، شراب، شهد، شمشاد، شربت، شقایق می نهادند. بعد از ورود اسلام به ایران و حرام شدن «شراب» آن ها، سرکه را که همزاد شراب می شد، بر سر سفره می نهادند و اینطور شین به سین تغییر اسم یافت.
علت عدد «هفت» سین های نوروزی
در زبان باستانی نام عدد هفت “امرداد” است که به معنی زندگی و جاودانگی است. بنابراین ایرانیان باستان هفت اسم را به نماد آن برگزیده و بر خوان نوروزی می چینند.
هفت برای ایرانیان دارای تقدس بوده و برای مفاهیمی مانند، خوش شانسی و فال نیک عدد هفت را به کار می بردند. مثلا هفت رنگ رنگین کمان، هفت خان رستم ، هفت آسمان، هفت روزهفته، هفت فرشته، هفت شهرعشق درعرفان، هفت پیکر و …
عدد هفت در قرآن و برای مسلمانان نیز دارای اهمیت خاصی است و از عدد هفت در برخی از آیه ها و سوره های قرآن اسم برده شده است. مثلا حج دارای هفت مرحله است و اولین قاریان نیز هفت عدد بوده اند.
✅ مطلب مشابه: مدل های سفره هفت سین + وسایل مورد نیاز و ایده های خلاقانه
اجزای هفت سین امروزی
سال هاست که در سفره هفت سین، هفت نوع خوراکی و سبزه که حرف اول آن «سین» است ، مانند ( سیر، سرکه، سماق، سنجد، سمنو و سبزه و سیب) گذاشته می شود و ایرانیان بعد ازورود اسلام، بر سر سفره های خود قرآن می نهند و سال جدید را با آیات قرآنی شروع می کنند. مسلمانان قرآن، زرتشتیان کتاب اوستا و کلیمیان کتاب تورات را بر روی سفره های خود می گذارند.
ماهی، تخم مرغ تزیین شده و آیینه نیز از وسایل دیگر برسر سفره هفت سین می باشند.
گذاشتن سنبل، سکه و سماور بر روی سفره هفت سین، هیچ واقعیت هفت سینی ندارند. به همین صورت ماهی قرمز نیز نماد عید چینی هاست. در عید چینی ها، ماهی قرمز را آزاد می کنند تا زندگی جریان پیدا کند، اما در عید ما ایرانیان، ماهی قرمز را به حدی در تنگ حفظ می کنیم تا نابود شود.
در هفت سین پارسی انار نیز می نهادند که نماد عشق بوده است. همچنین آن ها سیب قرمز را در ظرف آبی می گذاشتند تا عشق همیشه جاودان بماند. پس بهتر است رسوم خود را حفظ نماییم.
امروزه سفره هفت سین را بر زمین یا روی میز می گسترانند و اعضای خانواده گرد سفره هفت سین می نشینند و جهت داشتن سالی پر از شادی و نیکی دعا میخوانند. بعضی از افراد سفره نوروز را همان روز عید جمع می کنند، ولی بعضی دیگر سفره را تا سیزده روز نگه می دارند و در روز سیزدهم، سبزه ی هفت سین را به داخل آب می اندازند.
سین های سفره هفت سین نماد چیست؟
- قرآن کریم، شاهنامه و یا فالنامه حافظ: اولین موردی که زمان پهن نمودن سفره هفت سین بر روی سفره می گذارند، قرآن است. با ورود اسلام به ایران و مسلمان شدن خیلی از آن ها، بر روی سفره هفت سین خود قرآن را می نهند تا سال جدید را با توکل به خداوند شروع کنند. از زمان های قدیم شاهنامه و فالنامه حافظ را نیز روی سفره هفت سین قرار می دادند.
- سبزه: سبزه یکی از سین های سفره هفت سین می باشد که با رنگ و سبزی خود، روح را با طراوت می کند. ایرانیان پیش ازفرا رسیدن سال جدید و در روزهای آخر سال، گندم و یا عدس می کارند و بعضی نیز سبزه را به شکل آماده فراهم می نمایند.
- در ایران باستان 20 روز پیش از فرا رسیدن سال نو در کاخ پادشاهان، 12 ستون خشت خام می ساختند و بر هر کدام یک مدل غله می کاشتند . اگر سبزه ها خوب رشد می کردند، سال پر خیر و برکتی را پیش بینی می کردند. سبزه سمبل طراوت و سر سبزی و نماد زندگی انسان و پیوند او با طبیعت می باشد.
- سیب: سیب، سمبل سلامتی و زیبایی است که آن را برای سلامت ماندن افراد خانه بر روی سفره می گذارند.
- سمنو: سمنو از جوانه گندم پخته می شود و سمبل باروری گیاهان و فزونی خوراک و غذا های خوشمزه و پر قوت است.
- سنجد: سنجد یکی از اجزای سفره هفت سین است که بوی برگ های آن تحریک کننده عشق و مهر و سمبل زایش و عشق است.
- سیر: سیر از اجزای سفره نوروز است که سمبل تمیزی محیط زیست و سلامت بدن و نیز از بین بردن چشم زخم است. زرتشتیان به این دلیل بر سفره هفت سین سیر می گذاشتند چون اعتقاد داشتند که بوی سیر دیوان را فراری می دهد. آنها پوست سیر را جدا می کردند و سپس آن را بر سفره می نهادند.
- سرکه: سرکه نیز مثل سیر برای تمیزی محیط، از بین بردن آلودگی و رفع سحر و جادو بر روی سفره هفت سین قرار می گیرد.
- سماق: از اجزای سفره هفت سین و نشانگر عشق و مهر می باشد.
- سفره هفت سین اجزای دیگری نیز دارد که عبارتند از:
- سکه: ( نشانگر برکت و مال )
- تخم مرغ: ( سمبل زایش و نشانه ای از نطفه)
- آینه: (سمبل روشنایی )
- آب و ماهی: سمبل (برکت)