نگاهی بر زندگی ابوعلی سینا؛ زندگینامه ابن سینا دانشمند بزرگ ایرانی
ابوعلی سینا یک از بزرگمردان تاریخ ایران است که از او به عنوان یکی از مهمترین فلاسفه شرق یاد می‌شود. این دانشمند در کنار ریاضی و فلسفه؛ در پزشکی و شاعری نیز تبخر خاضی داشت. از همین ما امروز در روزانه قصد داریم تا نگاهی داشته باشیم بر زندگی این مرد بزرگ. پس تا آخر همراه روزانه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
بیوگرافی ابوعلی سینا
نام ابن سینا، حسین و نام پدرش عبدالله که فرزند حسن و حسن فرزند علی و علی فرزند سینا بود؛ بنابراین به ابن‌سینا یا ابوعلی سینا ملقب شد. عبدالله پدر ابن‌سینا اهل بلخ بود و در زمان سلطنت نوح دوم سامانی از پادشاهان سامانی از بلخ به بخارا آمد و کارمند دارایی روستایی بنام خرمیثن شد و از ده نزدیکی بنام افشنه با دختری بنام ستاره ازدواج کرد و اولین فرزندش را حسین نام گذاشت که همان ابن‌سیناست.
هوش خارق‌العاده
پدر و برادر ابن سینا مجذوب تبلیغات اسماعیلیه شده بودند، اما ابن‌سینا از آن دو پیروی نکرد. وی حافظه و هوشی خارق‌العاده داشت. به‌طوری‌که در 14 سالگی از آموزگار خود پیشی گرفت.
آموزش علم
ابن سینا از همان آغاز کودکی استعداد و هوش عجیبی در آموختن علوم مختلف داشت. پدرش از کودکی برای تعلیم و تربیت او تلاش بسیاری میکرد.
او علم فقه را نزد استاد اسماعیل زاهد آموخت.
پس از آن پدرش او را برای فراگیری علم منطق و هندسه نزد استاد ابوعبدالله ناتلی فرستاد.
او در ده سالگی قرآن را حفظ کرده بود و ادبیات، هندسه و ریاضیات، صرف و نحو عربی را نیز میدانست. کتاب‌های اصول اقلیدس، مقدمه‌ی پورفیری و المجسطی نوشته‌ی بطلمیوس از آثاری هستند که ابن سینا در کودکی و زیر نظر اساتید مختلف مطالعه کرد.
ابن سینا پس از 40 بار مطالعه علم متافیزیک ارسطو با عنوان کتاب مابعدالطبیعه نتوانست مفهوم آن را درک کند و ابهامات زیادی برایش به وجود آمد که به کمک کتاب اغراض مابعدالطبیعه فارابی توانست آن را بفهمد و به حقیقت آن پی ببرد.
نجات بزرگان شهر در جوانی
او با مطالعه نوشته های پزشکان پیشین و در کوتاه ترین زمان توانست علم طب را نیز بیاموزد و در جوانی موفق شد بیماری امیر سامانی را درمان کند که به عنوان پاداش به او اجازه داده شد از کتابخانه مخصوص شاهزادگان سامانی استفاده کند و این امر باعث شد او بتواند بیشتر از قبل بر علم خود بیافزاید.
ابن سینا با مطالعه و هوش زیادی که داشت توانست در 18 سالگی بر بسیاری از علوم زمان خود تسلط کامل پیدا کند و پیشرفت های بعدی خود را مدیون استدلال‌های شخصی خودش بود.
همه‌چیزدان ارسطویی
به دلیل تسلط ابو علی سینا بر علوم مختلف مانند پزشکی، ریاضیات، نجوم، روانشناسی، جغرافیا، زمین‌شناسی، فیزیک، شیمی، شعر و ادبیات، منطق و موسیقی، او را همه چیزدان می‌نامیدند.
همسر ابوعلی سینا که بود؟
در منابع تاریخی به طور قطعی از ازدواج ابوعلی سینا سخن گفته نشده است ولی به گفته برخی او با کنیز فراری خلیفه بغداد که یاسمین نام داشت ازدواج کرد که البته مدت زیادی نگذشت که خلیفه بغداد یاسمین را پیدا کرد و او مجبور به جدایی از ابوعلی سینا شد.
مهاجرت به ری
ابن سینا از جرجان به ری مهاجرت کرد و در دستگاه حکومتی حاکم آل بویه مجدالدوله رستم وارد شد. مادر مجدالدوله سیده، دستی پشت پرده در تصمیم گیریهای حکومتی بود.
ابن سینا با مهارتی که در پزشکی داشت، از نخبگان سیاسی که به مجدالدوله مشاوره می‌دادند پیشی گرفت و به وی نزدیک‌تر شد. ابن سینا مجدالدوله را که مبتلا به مالیخولیا شده بود، مداوا نمود
در همدان
ابن سینا در ری بود تا شمس‌الدوله حاکم آل بویه (برادر مجدالدوله) در ذیقعده 405ه.ق /آوریل 1015 م. به آنجا حمله کرد. ابن سینا به دلایل نامعلوم به قزوین مهاجرت کرده و سپس وارد همدان گردید.
وی سپس برای درمان شمس‌الدوله احضار گردید و به اجبار وزیر وی شد و تا مرگ شمس‌الدوله در 412 ه.ق /1021 م. در این سمت باقی ماند. یک بار در این دوران ابن سینا با لشکریان امیر درگیر شد.
پس از مرگ شمس‌الدوله، سماءالدوله روی کار آمد و از ابن سینا خواست تا در جایگاهش باقی بماند؛ ولی ابن سینا تمایلی به این موضوع نداشت و در انتظار فرصتی برای ترک آن دیار بود.
15 سال در اصفهان
علاءالدوله، ابن سینا را با عزت و احترام پذیرفت و ابن سینا در اصفهان سکنی گزید و سالهای پایانی عمرش را در خدمت وی گذراند و در بیشتر سفرها با وی همراه بود. در یکی از این سفرها به همدان در سال 428هجری به همدان رفت.
شاگردان این استاد نابغه
ابن سینا در دوران زندگی خود علاوه بر آموختن علوم مختلف و تالیف آثار مهم و ارزشمند، شاگردان زیادی را نیز تربیت کرده است که هر کدام دانشمندان و نام آوران بزرگی در دوران خود شدند. از جمله این شاگردان میتوان به افراد زیر اشاره کرد:
- ابوعبید جوزجانی
- ابوالحسن بهمنیار
- ابو منصور طاهر اصفهانی
- ابوعبدالله محمد بن احمد المعصومی
علت مرگ و آرامگاه بوعلی
ابو علی سینا در طول مدتی که در اصفهان زندگی میکرد مورد توجه علاءالدوله قرار داشت و زندگی آرامی را گذراند تا اینکه اصفهان مورد حمله مسعود غزنوی قرار گرفت.
در این حمله برخی از آثار مهم این دانشمند بزرگ از بین رفت. این اتفاق ضربه بزرگی به او وارد کرد.
پس از این اتفاق ابو علی سینا که درگیر بیماری قولنج نیز شده بود، تصمیم گرفت به همدان برود و آنجا زندگی کند.
سر انجام در دوم تیر ماه سال 416 هجری شمسی، در 57 سالگی از دنیا رفت و در شهر همدان به خاک سپرده شد.
در برخی منابع گفته شده است که همین بیماری قولنج علت مرگ ابو علی سینا بوده است ولی علت مرگ او به طور قطعی ذکر نشده است، اما حدس زده می‌شود که علت مرگ او شاید سرطان روده بزرگ، آمیبیاز و … بوده باشد.
رامگاه او در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده‌است. این اثر در سال 1376 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آرامگاه
ابن سینا در همان محل مرگ، یعنی همدان به خاک سپرده شد و آرامگاه بوعلی‌سینا هم‌اکنون در این شهر قرار دارد.
آرامگاه پورسینا یکی از میدان‌های اصلی شهر است در امتداد ضلع شمالی و جنوبی این میدان دو خیابان بوعلی سینای شمالی و جنوبی و در امتداد ضلع‌های شرقی بلوار آیت‌الله مدنی و غربی آن بلوار خواجه رشید قرار دارند.
همچنین مدفن شاعر مشهور عارف قزوینی در مجاورت بنای این آرامگاه است.
روز پزشک
یکم شهریور ماه هر سال همزمان با زادروز ابوعلی سینا ملقب به پدر علم پزشکی و امیر پزشکان، به پاس خدمات و تألیفات وی به علوم پزشکی و فعالیت های گسترده او در این رشته و تجلیل از پزشکان، روز پزشک نام گذاری شده است.
فیلمی به افنخار مردی که در خدمت بشر بود
فیلم ایرانی بو علی سینا در سال 1364 و به کارگردانی کیهان رهگذار تولید شد. این سریال که به زندگی ابوعلی سینا، دانشمند بزرگ ایرانی، میپردازد، در شهرستان اردستان و مسجد جامع تاریخی آن ساخته شده است. امین تارخ در این فیلم در نقش ابو علی سینا حضور دارد.
ابن سینا و فلسفه
ابن سینا بسیار پیرو فلسفه ارسطو بود و از این نظر به استادش فارابی شباهت دارد. مبحث منطق و نفس در آثار او در واقع همان مبحث منطق و نفس ارسطو و شارحان او نظیر اسکندر افرودیسی و ثامیسطیوس است. اما ابن سینا هرچه به پایان عمر نزدیک می‌شد، بیشتر از ارسطو فاصله می‌گرفت و به افلاطون و فلوطین و عرفان نزدیک می‌شد.
داستان‌های تمثیلی او و نیز کتاب پرحجم منطق المشرقین که پایان عمر تحریر کرده بود، شاهد این مدعاست. متأسفانه امروزه از این کتاب تنها پیش گفتارش در دست است؛ ولی حتی در همین پیش گفتار نیز ابن سینا آثار دوران ارسطویی خویش مانند شفا و نجات را انکار می‌کند.
آثار مکتوب بوعلی سینا
به دلیل آنکه در آن دوره، عربی زبان رایج آثار علمی بود، ابن سینا و سایر دانشمندان ایران‌زمین که در آن روزگار می‌زیستند، اکثر کتاب‌های خود را به زبان عربی نوشتند. بعدها برخی از این آثار به زبان‌های دیگر از جمله فارسی ترجمه شد. از جمله اثر قانون در طب را که عبدالرحمن شرفکندی به زبان فارسی ترجمه کرده‌است.
تاثیر بر اروپا
انتقال علوم یونانی توسط مسلمانان و ترجمه آثار عربی به لاتین، نخستین رنسانس یعنی تجدید حیات علمی را در جنوب اروپا سبب شد.
این رنسانس در قرن دهم در سیسیل آغاز شد و در قرن دوازدهم در طُلَیطُلَه (تولدو) درخشید، سپس از آن بزودی به فرانسه رسید. دو اثر اصلی ابن سینا (شفا و قانون) وی را در اروپا به صورت استاد بی‌بدیل طب و علوم طبیعی و فلسفه درآورد.
مطلب پیشنهادی: سخنان ابوعلی سینا با مفاهیم زیبا + جملات گردآوری شده از حکیم ابن سینا
جایزه ابن سینا یونسکو
سازمان یونسکو هر دو سال یک بار جایزه‌ای به نام ابن سینا را از میان افرادی که در فلسفه اخلاق و علم پیشرو هستند اهدا می‌کند.
جایزه ابن سینا آلمان
در سال 2005 میلادی دکتر «یاشار بیلگین»ترک تبار (عضو حزب راست‌گرای اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان) با همکاری چند فرد دیگر، کانونی عام‌المنفعه به نام “آویسنا پرایز” در شهر فرانکفورت آلمان بنیان نهاد تا سالانه به انتخاب هیئت داوران «جایزه ابن سینا»را به افراد یا سازمانهایی که در راه تفاهم فرهنگی ملت‌ها کوشا بوده‌اند اعطاء کند.
مبلغ سقفی این جایزه تا یکصد هزار یورو تعیین شده که از طرف شخصیت‌های حقوقی و حقیقی مختلف مهیا می‌شود.
سخنان برتر ابن سینا به انتخاب روزانه
تعصب در دانش و فلسفه مانند هر تعصب دیگر نشانه خامی و بی مایگی است و همیشه به زیان حقیقت تمام می شود.
هر کس عادت کند که به هر دلیل هر حرفی را باور کند، از صورت انسانی خارج می شود.
کسی که به تمرینهای بدنی میپردازد به هیچپ دارویی نیاز ندارد ،درمان او در جنبش و حرکت است.
موسیقی، صدای خداست.
اگر برای یک اشتباه هزار دلیل بیاورید، در واقع هزار و یک اشتباه از شما سرزده است.
اگر برای یک اشتباه هزار دلیل بیاورید، در واقع هزار و یک اشتباه از شما سرزده است.
اگر توانایی دانشمندان ایران از جهان دانش گرفته شود چیزی جز سیاهی باقی نمیماند
نشان دوست نیکو ان است که خطای تو را بپوشاند . تو را پند دهد و رازت را آشکار نسازد.
به قومی مبتلا شده ایم که فکر می کنند که خدا جز انها کس دیگری را هدایت نکرده
کلام آخر
بسیار خرسنیدم که تا پایان همراه روزانه بودید؛ ما امروز در روزانه سعی کردیم مروری داشته باشیم بر زندگی ابن سینا، دانمشند بزرگ ایرانی. امیدواریم روزی برسد همه ما ایرانیان تمام قهرمانان و بزرگان کشورمان را به خوبی بشناسیم. در پایان امیدواریم این مقاله برای شما مفید بوده باشید.
مطلب پیشنهادی: نگاهی بر زندگی کوروش بزرگ؛ شاه شاهان از تولد تا مرگ