افسردگی در کودکان؛ دلایل، علائم و درمان افسرده شدن کودک

افسردگی جزو بیماری های مهمی است که گروه سنی خاصی را به خود اختصاص نمی دهد و ممکن است در هر فردی با هر سنی ایجاد شود. در زندگی مدرن و جامعه امروزی حتی کودکان هم از این بیماری مستثنی نبوده و یکی از گروه های آسیب پذیر در مقابل ابتلا به افسردگی همین کودکان هستند. در اصل می توان اینطور در نظر گرفت که چون افسردگی ریشه های روحی داشته و با روان افراد در ارتباط است محدود به گروه سنی خاصی از انسان ها نمی شود و می تواند هر کسی از جمله کودکان را نیز درگیر نماید.

با توجه به اینکه کودکان سخت تر از بزرگسالان می توانند عواطف و احساسات و شرایط روحی خود را برای دیگران شرح دهند لازم است تا ما به عنوان اطرافیان و اعضای خانواده آنها درباره افسردگی در کودکان اطلاعات کافی را داشته باشیم تا بتوانیم به آنها در این مورد کمک کنیم. در این مقاله قرار است که جنبه های مختلف این بیماری در کودکان را بررسی کرده و به معرفی آن بپردازیم. اگر شما هم به این موضوع علاقمند هستید لطفا تا انتهای مطلب با ما همراه باشید…

ماهیت افسردگی در کودکان

این امکان وجود دارد که افراد در هر سن و سالی به افسردگی مبتلا شوند و از این نظر هیچ فرق خاصی بین کودکان و افراد بالغ وجود نخواهد داشت. همانطور که گفتیم این بیماری هم با ناهنجاری های خاص خودش در کودکان ظاهر می شود که برای مثال می توان به تغییرات شدید در رفتار و اخلاق کودک، ناراحتی دائمی و طولانی مدت برای کودک، افزایش میزان تحریک پذیری، ترک کردن کارها و سرگرمی های روزانه و… اشاره کرد. نکته بسیار مهم در اینجا وجود دارد و آن این است که کودکان ممکن است در طول روز به دلایل مختلفی به غم و ناراحتی دچار شده و ناراحت باشند. این مورد نباید با افسردگی یکسان در نظر گرفته شود چرا که در افسردگی اندوه کودک طولانی و دائمی بوده و با گذشت چند ساعت یا یکی دو روز برطرف نمی شود. در نتیجه باید کودک خود را زیر نظر گرفته و این مورد را در او تشخیص بدهید.

طبق گزارشاتی که درباره کودکان مبتلا به افسردگی در دسترس است می توان گفت که این مورد اثراتی بسیار طولانی مدت داشته و سوگواری و حملات عصبی ناشی اط افردگس تا چندین هفته، چندین ماه و حتی در شرایطی تا جندین سال با او همراه هستند. در برخی از کودکان اختلال حاد و خطرناکی به نام اختلال دوقطبی دیده می شود. در این موارد کودک از نظر شخصیتی دچار مشکلات زیادی شده و در نتیجه در دوره های زمانی طولانی مدت روحیات و وضعیت ذهنی اش دچار نوسان می شود. کودک مبتلا به دو قطبی افسردگی را در بازه های زمانی مختلفی تجربه خواهد کرد.

افسردگی به عنوان یک بیماری روحی به طور مستقیم باعث مرگ جسمی فرد نمی شود و نمی توان از آن به عنوان عامل بلافاصله مرگ و میر در کودکان یاد کرد. با این وجود به خاطر عوارض شدیدی که دارد افکار و اختیار کودک را تحت کنترل می زند که باعث می شود تا کودک کارهایی که زندگی اش را به خطر می اندازند را انجام دهد. حتی ممکن است افسردگی یک کودک را با وجود سن کم نسبت به تلاش برای خودکشی ترغیب کند!

مطلب پیشنهادی: جملات تاکیدی برای درمان افسردگی؛ سخنانی برای غلبه بر حس و حال بد

علائم بروز افسردگی در کودکان

افسردگی در کودکان علائمی ایجاد می کند که تعدادی از آنها شبیه به افسردگی در بزرگسالان بوده و تعدادی هم تفاوت های اساسی دارند. اگر می خواهید این بیماری را خوب بشناسید اولین قدم مثبت در این راه آشنا شدن با علائم و عوارضی است که در پی افسردگی در کودکان به وجود می آید. در این قسمت مهم ترین این موارد را به طور مفصل برای شما توضیح داده ایم.

احساس غم و اندوه به صورت همیشگی:

اولین مورد که شیوع بسیار زیادی هم در بین کودکان افسرده دارد وجود احساس غم در کودک است. در این حالت کودک در مقابل اتفاقات و مسائلی که در اطرافش رخ می دهند احساس بی تفاوتی کرده و همیشه در ذهن خود دچار ناراحتی و ناامیدی است. این مورد در صورتی علامت جدی افسردگی شناخته می شود که مدت زمانی بیشتر از دو هفته کودک را درگیر کند.

از بین رفتن شوق و علاقه در روح کودک:

اگر متوجه این شدید که فرزند، خواهر یا برادرتان آرام آرام کارها و چیزهایی که جزو علایقش بوده اند را ترک می کند باید درباره این مورد مظنون بشوید. مودکی که با افسردگی دست و پنجه نرم می کند کارهای جذاب روزانه برایش بی اهمیت شده و نسبت به اکثر چیزها بی تفاوت می شود.

تاثیر افسردگی بر روی وزن طبیعی کودک:

افسردگی با تاثیری که روی روان کودک می گذارد اشتهای او را نیز به شرت تغییر می دهد. ممکن است کودک شما به شدت بی اشتها شود یا اینکه نسبت به وضع طبیعی خود مقدار بسیار بیشتری غذا بخورد. مورد اول باعث کاهش وزن شدید کودک شده و مورد دوم هم خودش را به شکل افزایش وزن غیر طبیعی نشان می دهد.

عدم تمرکز و بروز اظطراب در کودک:

کودکی که به افسردگی حاد مبتلا است تمرکز کافی برای انجام کارهای روزانه خود را نخواهد داشت و در نتیجه اظطراب زیادی به زندگی و رفتار او وارد می شود.

ایجاد مشکل در خواب طبیعی:

این عارضه هم بسیار شایع بوده و خودش را به شکل های مختلفی مانند شب بیداری، کاهش کیفیت خواب، افزایش خواب و سخت بیدار شدن از نشانه های آن محسوب می شوند.

تشخیص افسردگی در کودکان

اگر می خواهید کودک مبتلا به افسردگی را درمان کرده و به او کمک کنید ابتدا باید تشخیص دهید که او واقعا به افسردگی دچار شده است یا خیر! در قسمت قبل عارضه های ناشی از افسردگی در کودکان را ذکر کردیم و اینجا نحوه دقیق تشخیص ایجاد شدن این بیماری روحی در کودکان و خردسالان را بررسی می کنیم.

افسردگی بیماری است که در آن روح و روان افراد دچار مشکل می شود. در نتیجه برخلاف بیماری های جسمی نمی توانیم با انجام دادن چند آزمایش مشخص و بررسی چند شاخص عددی در کودکان آنها را از نظر درگیری با این بیماری خطرناک ارزیابی کنیم. برای تشخیص افسردگی یک کودک لازم است تا یک فرد متخصص در حوزه روان درمان که از این بیماری شناخت کافی را دارد کودک را مورد معاینه های مختلفی از نظر فیزیکی و روانی قرار دهد و نظر نهایی خودش را اعلام کند. برای این کار پزشکان معمولا به دو فاکتور مهم اهمین زیادی می دهند. اول اینکه به علائم و عوارض اصلی بیماری توجه کرده و در کودک به دنبال آنها می گردند؛ دوم هم اینکه تاریخچه خانوادگی فرد مشکوک را از نظر این بیماری بررسی می کنند.

اگر پزشک بعد از بررسی کودک از جهات مختلف، یک یا دو مورد از نشانه های اصلی را به صورت برجسته تشخیص بدهد و نشانه های کوچکی از سایر علائم هم در کودک به چشم بخورد احتمال خیلی زیاد تشخیص او بر افسرده بودن کیس خواهد بود. این تشخیص در صورتی قطعی می شود که علامت ها ادامه دار باشند و در طول چند هفته از بین نروند. در نتیجه تشخیص یک یا دو علامت اصلی اولین قدم برای تشخیص افسردگی در کودکان است!

مورد دوم هم به وضعیت خانوادگی کودک مربوط می شود. اگر کودک شما مشکوک به افسردگی باشد پزشک از شما می خواهد که درباره این بیماری در خانواده خود به او اطلاعاتی بدهید. هنگامی که در خانواده کودک چند مورد از ابتلا به این اختلال وجود داشته باشد احتمال بروز آن در کودک نیز بیشتر خواهد بود.

مطلب پیشنهادی: همه چیز در مورد افسردگی پس از رابطه جنسی

درمان افسردگی در کودکان

طبیعتا هنگامی که از افسردگی در یک کوکان و راه و روش درمان آن صحبت می کنیم بلافاصله استفاده از داروهای مختلف در جهت آرام کردن وضعیت روحی کودک و برگرداندن او به شرایط طبیعی به ذهنتان می رسد. درست است که داروهای مختلفی برای این کار ساخته شده اند و می توانند بسیار هم مفید باشند اما تنها راه درمان استفاده از داروها نمی باشد.

در واقع پزشک بعد از تشخیص بیماری در کودک شرایط را ارزیابی کرده و با توجه به شرایط کودک شما حتی ممکن است تضخیص دهد که برای درمان استفاده از دارو الزامی نیست. در این مورد روش های زیادی وجود دارند که با کارهای مختلفی روح و روان کودک را تحت تاثیر گذاشته و می توانند مانند دارو درمانی برای مقابله با بیماری مفید باشند. روان درمانی و نور درمانی از جمله این درمان های خاص هستند که با انجام شدن در طی یک بازی طولانی و در طول چندین جلسه کمک های بسیار زیادی را به کودک شما خواهند کرد.

روان درمانی و کارهای مشاوره ای در مواردی که افسردگی در مراحل ابتدایی بوده و هنوز حاد نشده است می تواند درست به اندازه دارو درمانی برای فرد بیمار مفید واقع شود. البته در شرایطی هم پزشک تشخیص می دهد که از این تکنیک درمانی در کنار دارو استفاده شود تا روند درمانی بهتر طی شود. در طی روان درمانی یک مشاور متخصص سعی می کند که با صحبت کردن و تحت تاثیر قرار دادن کودک روحیات او را از اثرات و آلودگی های افسردگی پاکسازی کرده و از بروز عوارض بیشتر این بیماری جلوگیری نماید.

درمان افسردگی در کودکان با نوردرمانی

تکنیک دومی که در اینجا آن را مورد بررسی قرار می دهیم نوردرمانی است. در نگاه اول شاید این عبارت چیزی عجیب و غیر مفید به نظر برسد اما تحقیقات عملی نشان داده اند که نور و رنگ تاثیر بسیاری پررنگی روی روان انسان بر جای می گذارند. در این درمان فرد بیمار را در معرض طول موج های خاصی از نورهای روشن قرار می دهند که می تواند حال عمومی روحی او را بهتر کرده و روحیه مثبت به او بدهد.

دارو درمانی در مواردی از ابتلا به افسردگی که در اثر تغییرات فصلی در کودک به وجود می آیند تاثیرات مثبت خیلی بیشتری خواهد داشت.

ریشه یابی افسردگی و ارتباط آن با ADHD

افسردگی به عنوان یک بیماری پیچیده در نظر گرفته شده و به همین علت باید به صورت جامع مورد بررسی قرار بگیرد. در مواردی که افردگی کودک شما از نوع افسردگی ثانویه باشد و به دلیل یک اختلال روحی یا مشکل دیگر در کودک ایجاد شده باشد پزک حتما بررسی خود را جامع تر کرده و نسبت به علل ریشه ای ایجاد افسردگی ثانویه کنجکاو خواهد شد.

در فرآیند ریشه یابی افسردگی ممکن است پزشک روش های مختلفی را به کار گرفته و حتی داروهایی را نیز برای درمان مشکلات اولیه کودک تجرویز کند. این کار به درمان اصولی و بهتر افسردگی کمک بسیار بزرگی خواهد کرد.

احتمالا تاکنون عبارت ADHD به گوشتان خورده است. این چهار حرف نشانه اختصاری نام یک اختلال روحی جدی هستند. اختلال روحی کم توجهی – بیش فعالی از اختلال های مهم روحی است که در طیف وسیعی از کودکان هم دیده می شود. طبق تحقیقات انجام شده ارتباطی بین این اختلال و بیماری افسردگی در کودکان وجود دارد که می توان آن را به این صورت شرح داد:

بعضی از علائم مربوط به افسردگی کودکان به طور مشترک در موارد ابتلا به اختلال بیش فعالی هم دیده می شوند. در نتیجه این اتفاق، تشخیص دقیق این دو بیماری از یکدیگر در کودکان سخت می شود. برای نمونه مشکلات فکری و نداشتن تمرکز جزو علامت هایی است که در هر دو بیماری به صورت مشترک دیده شده اند. علاوه بر آن، بیش فعالی در  فتارهای کودک و افزایش تحریک پذیری هم دیگر موارد مشترک بین ADHD و افسردگی هستند. اختلال ADHD در کودکان و عدم درمان به موقع آن توانایی ایجاد افسردگی را خواهد داشت.

مطلب مشابه: افسردگی فصلی چیست؟؛ علائم افسردگی فصلی زمستانی، درمان افسردگی فصلی، افسردگی زمستانی

هشداردهنده های والدین در ارتباط با افسرده شدن کودکان

کودکان در سنین پایین هنوز به شناخت کافی از عواطف و خلقیات خود نرسیده اند و نمی توانند احساسات خودشان را در صورت بروز مشکلات روحی با کلمات دقیق برای والدینشان توضیح بدهند. در نتیجه والدین باید مراقب هشداردهنده هایی که در واقع صدای پای بیماری افسردگی محسوب می شوند باشند تا در صورت مشاهده آنها قبل از پیشرفت بیماری افسردگی و بروز عوارض جدی آن نسبت به درمان کودک خود اقدام کنند. تعدادی از این موارد هشدار دهنده عبارتند از:

• افزایش تحریک پذیری روحی و کاهش آستانه خشم

• افزایش بروز خشم کنترل نشده در کودک

• زیاد شدن یا کم شدن اشتها در کودک

• اختلال در خواب کودک

• گوش ندادن کودک به حرف والدین و سرپیچی کردن از آنها

• انفجارهای ناگهانی احساسی در کودک

• بروز مشکلات جسمی به صورت پی در پی و مزمن

• مشکلات ناگهانی و بدون دلیل در تحصیل کودک

• زیاد شدن نشانه های افکار منفی در بین حرف های کودک

• صحبت کردن کودک درباره مرگ و خودکشی به صورت مکرر

اگر چنین نشانه هایی در کودک خود دیدید سریعا برای تشخیص دقیق تر به همراه کودک خود به یک روان شناس یا پزشک متخصص روان مراجعه کنید تا از پیشرفت احتمالی بیماری جلوگیری کرده باشید.

افسردگی در کودکان و خطر بروز خودکشی

یکی از بدترین اتفاقاتی که ممکن است در اثر افسردگی در کودکان بیفتد میل آنها به خودکشی است. اگر افسردگی مدت زیادی با کودک همراه باشد و روانش را به صورت کامل آلوده کند ممکن است که کودک افکار مربوط به خودکشی را در ذهنش جای داده و حتی دست به رفتارهای مربوط به خودکشی بزند. اگر کودکتان مشکوک به افسرده بودن است و یا اینکه با مراجعه به پزشک تشخیص بیماری او قطعی شده است حتما باید این مورد را جدی بگیرید بدین منظور لازم است تا مواردی که به شما در این رابطه هشدار می دهند و در واقع نشانه های بروز میل به خودکشی در کودک هستند را به خوبی شناخته و آنها را جدی بگیرید. با این کار بستری امن برای کودکتان فراهم کرده و به او اجازه می دهید بدون خطر درمانش را کامل کند.

مهم ترین هشدار دهنده های خطر بروز خودکشی در کودکان مبتلا به بیماری روحی روانی افسردگی عبارتند از:

• دور شدن از جمع خانواده و دوستان و به طور کلی اجتماع گریزی

• افزایش کارها و رفتارهایی که خطرات یا مشکلات را ایجاد می کنند

• افزایش جملات درباره ناامید بودن و احساس اندوه داشتن در بین صحبت های روزمره کودک

• صحبت کردن درباره موضوعاتی مثل مردن یا خودکشی کردن به صورت مداوم

• افزایش شدید و غیر منطقی علاقه به انواع سلاح و استفاده کردن از آنها

• سوق پیدا کردن به سمت مواد مخدر و استعمال دخانیات

اگر در کودک مبتلا به بیماری افسردگی این موارد یا چیزهایی شبیه به این نشانه ها مشاهده شود احتمالا بیانگر خطر بروز رفتارهای مربوط به خودکشی در کودک هستند. آنها را بسیار جدی گرفته و سریعا اقدام کنید!

علت بروز افسردگی در کودکان

همانطور که گفتیم افسردگی کودکان یک بیماری پیچیده بوده و می تواند ناشی از همزمانی چند علت مختلف باشد. این موارد در شرایطی که به تنهایی وجود داشته باشند توانایی ایجاد بیماری جدی را ندارند؛ ولی اگر به طور همزمان تعداد از آنها کودک را تحت فشار قرار دهد، می توانند دردسرساز شده و در نهایت اختلالات روحی جدی مثل همین افسردگی را ایجاد کنند. در این مورد چند علت اصلی و مهم هستند که معمولا به عنوان ریشه های افسردگی در کودکان شناخته می شوند:

بروز مشکلات در حوزه سلامتی جسمی کودک:

کودکانی که به مشکلات و اختلالات بسیار جدی در جسم خود مبتلا هستند از نظر بیماری افسردگی هم بسیار مستعد خواهند بود. این کودکان ممکن است خود را با دیگر هم سن و سالان مقایسه کرده و در نتیجه ناکارآمو بودن جسم خود از نظر روانی هم دچار مشکلات زیادی بشوند. مشکلات و معلولیت های جسمی و حتی چاقی جزو این فاکتورها می باشند.

اتفاقات و عواملی که باعث ایجاد استرس می شوند:

مسائلی که استرس زیادی به کودک وارد می کنند و او را از مسیر طبیعی زندگی روزمره خود خارج می کنند نیز جزو این لیست خواهند بود. چیزهایی مثل تغییر در محل زندگی همیشگی، مشکلات و مسائل در خانواده و دوستان، تغییرات ناگهانی رفتار اطرافیان با کودک از این دست مسائل هستند که مقدمات افسرده شدن کودک را فراهم می کنند. این اتفاقات به خودی خود کودک را دچار افسردگی شدیدی نمی کنند اما محرک های بسیار تاثیر گذاری در نظر گرفته می شوند.

سابقه بیماری های روحی روانی در خانواده کودک:

اگر اعضای خانواده یک کودک از نظر روحی روانی دارای مشکلات و اختلالات جدی باشند ممکن است که کودک هم در اثر ارتباط داشتن با این افراد دچار مشکلاتی شده و آرام آرام به افسردگی سوق پیدا کند.

برهم خوردن تعادل هورمون ها و مواد شیمیایی در بدن کودک:

مواد شیمیایی و به خصوص هورمون ها تاثیرات گسترده ای در بدن انسان و البته کودکان دارد. به همین دلیل اگر سطح این مواد در بدن کودک از حالت طبیعی خارج شده و با نوسانات شدید همراه شود می تواند مغز کودک را هم تحت تاثیر قرار بدهد. این اثر منفی در حالت شدید توانایی ایجاد یک افسردگی حاد در کودک شما را خواهد داشت.

جمع بندی

خوب است بدانید که چه علائم و مواردی نشانه افسردگی در کودکان بوده و می توانند شما را به عنوان والدین یا اعضای خانواده یک کودک از ابتلای او به این بیماری باخیر سازند. وقتی که کودکی در سنین پایین نشانه هایی از قبیل اختلال خلقی، دل مردگی در رفتارها و احساس و همچنین حس پوچی و بی حوصلگی مداوم را از خود نشان می دهند این بدان معناست که باید درباره او دقت بیشتری داشته باشید و مراقب بروز افسردگی باشید. همچنین کودکانی که بدون دلیل خاصی از انجام کارها، بازی و سرگرمی هایی که قبلا به آنها علاقه داشتند امتناع می کنند نیز می توانند نمونه هایی از کودکان در معرض خطر بیماری افسردگی در نظر گرفته شوند.

در مقوله بیماری های روحی انسان افسردگی یکی از برجسته ترین موارد است که امروزه نسبت به قدیم شیوع بسیار بیشتری هم پیدا کرده است. افسردگی انواع مختلفی داشته و از نظر رده سنی هیچ محدودیت خاصز را شامل نمی شود. در نتیجه نوعی از این بیماری در بین کودکان شایع است که به بیماری افسردگی کودکان شناخته می شود.

افسردگی کودکان می تواند آثار و علائم و عوارض زیاد و مهمی را در پی داشته باشد و به همین دلیل می بایست نسبت به هشدار دهنده ها، تشخیص و درمان این بیماری در کودکان بسیار حساس باشیم. در این مقاله جنبه های مختلف بیماری افسردگی کودکان اعم از علائم، خطرات، تشخیص و درمان این بیماری بررسی شد تا شما عزیزان از این بیماری به اندازه کافی اطلاعات داشته باشید…

مطلب مشابه: اثرات مواد مخدر بر بدن و معرفی چند ماده مخدر آسیب زا با ویدیوی وحشتناک از زایلازین