اطلاعات درباره عمل کورتاژ و مراقبت های پس از انجام این عمل
در سال های جدید عملی به نام عمل کورتاژ اختراع شد که کمک زیادی به زنان در زمینه بارداری های خارج از رحم، نوزاد بیمار، بارداری های ناخواسته و … کرد. آیا تا به حال فکر کرده اید که این عمل چگونه صورت می گیرد و نحوه انجام آن به چه شکلی است؟ در ادامه به صورت جامع به این عمل خواهیم پرداخت.
عمل کورتاژ چیست؟
کورتاژ فرایندی است که در طی آن دهانه رحم باز شده و از ابزارآلات خاصی برای تراشیدن و غشای داخلی رحم استفاده می شود. کورتاژ یا اتساع برای بیماری های مختلف زنانه نیز به کار گرفته می شود که انواع مختلفی دارد:
کورتاژ تشخیصی
زمانی که رحم شما مشکوک به یک بیماری شده باشد، پزشک تشخیص می دهد که با استفاده از روش کورتاژ از رحم نمونه برداری کنند. امکان دارد که پزشک روشی به نام بیوپسی آندومتر یا نمونه برداری از آندومتر را برای تشخیص بیماری خانوم، توصیه نماید. پروسه نمونه برداری و آندومتر اصولا در مواردی مثل خون ریزی غیر عادی از رحم، خونریزی بعد از قاعدگی، سلول های غیر طبیعی آندومتر که در حین معاینات دوره ای سرطان رحم مشاهده می شود. حالا برای انجام این کار، پزشک یک نمونه از بافت پوشش داخلی رحم را برمیدارد و این نمونه خارج شده را برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستد امکان دارد که آزمایش این اختلالات را نشان دهد: پولیپ رحم، سرطان رحم، هیپرپلازی آندومتر.
کورتاژدرمانی
در این روش به جای اینکه یک قسمت از رحم برای نمونه برداری جدا شود، کل محتویات داخل رحم را در می آورند. امکان دارد که در این روش اهدافی ماننده این موارد را داشته باشند. بافت هایی که بعد از سقط جنین در رحم باقی می ماند باعث غفونت شده که باید نسبت به خارج کردن آن اقدام کنند، برداشتن توموری که در بارداری مولار تشکیل شده است، جداسازی و خارج کردن پ.لیپ های دهانه رحم که اغلب خوش خیم هستند، پروسه خارج کردن جفت نوزاد از شکلم مادر که خونریزی بعد از زایمان را درمان می کند، برای جا گذاری دستگاه IUD که برای پیشگیری از بارداری است از دستگاه کوزتاژ استفاده می کنند.
مراحل عمل کورتاژ
- در ابتدا خانوم باید به کمر روی تخت معاینه دراز بکشد در حالی که پاهایش روی رکاب های تخت قرار دارد. این رکاب سبب می شود که پاها در حالت مناسبی باز نگه داشته شوند تا پزشک معالچ بتواند دسترسی آسان تری به محل تحت درمان داشته باشد (وضعیت پاها باید ماننده زمانی قرار بگیرد که پزشک معاینه لگن انجام می دهد).
- امکان دارد که پزشک یک سوند (کاتتر) ادراری را وارد بیمار کند.
- در این مرحله ابزاری به نام اسپکولوم در داخل واژن قرار می دهد تا دیواره های واژن را از بکدیگر جدا کنند و دهانه رحم نمایان بشود.
- در این حالت پزشک دهانه رحم را با یک محلول ضد عفونی کننده قوی، تمیز و ضدعفونی می کند.
- اگر بی حسی موضعی را انتخاب کرده باشید، به این شکل انجام می شود که پزشک دارو را با استفاده از یک سوزن کوچک به بدن تزریق می کند تا تنها ناحیه مورد نظر را بی حس می کند.
- جهت انجام بیهوشی عمومی یا ناحیه ای، متخصص بیهوشی باید به طور مداوم فشارخون، ضربان قلب، تنفس و سطح اکسیژن خون خانوم را در حین جراحی کنترل کند.
- امکان دارد از یک نوع پنس جراحی به نام تناکولوم جهت ثابت نگه داشتن دهانه رحم در طول عمل کورتاژ، استفاده گردد.
- در شرایطی که بافت دهانه رحم به بررسی بیشتری نیاز داشته باشد، امکان دارد داخل کانال دهانه رحم با یک کورت جراحی کوچک خراشیده بشود.
- یک ابزار نازک به شکل میله که سوند رحمی اسم دارد، از طریق دهانه رحم وارد بدن می شود تا طول رحم را تعیین بکند. اگر تحت نظر بی حسی موضعی باشید، امکان دارد قرارگرفتن این ابزار در بدن سبب ایجاد احساس گرفتگی عضلات در ناحیه رحم بشود. بعد از انجام کار پزشک این سوند را بر می دارد.
- با قراردادن یک سری میله های نازک، دهانه رحم باز و گشاد می شود (اتساع). قطر هر میله، بزرگ تر از میله قبلی خواهد بود و این روند ادامه دارد. این فرایند باعث می شود تا به تدریج دهانه رحم بزرگ تر شود تا جایی که بتوان کورت (ابزار قاشقی شکل) را وارد دهانه رحم نمود.
- سپس کورت از طریق دهانه رحم وارد رحم شده و لبه های قاشقی مانند و تیز کورت، از پوشش رحم رد می گردد تا بافت ها را بخراشد. در بعضی از موارد، امکان دارد از ساکشن برای برداشتن بافت استفاده بشود. اگر تحت بی حسی موضعی قرار داشته باشید، این مرحله نیز امکان دارد که منجر به گرفتگی عضلات بشود.
- سپس پزشک ابزار را برمیدارد.
- اگر این فرایند جهت تشخیص انجام شده باشد، بافت برداشته شده برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می شود.
در بعضی از شرایط امکان دارد پزشک چند ساعت یا حتی یک روز پیش از فرایند کورتاژ، عمل اتساع و باز کردن دهانه رحم را انجام بدهد. این کار به باز شدن تدریجی دهانه رحم خیلی کمک کرده و اغلب زمانی صورت می گیرد که دهانه رحم نیاز دارد بیشتر از حد استاندارد باز بشود (مثلا برای سقط جنین یا انواع خاصی از هیستروسکوپی). جهت بهبود عمل باز شدن، گاهی اوقات پزشک از دارویی به نام میزوپروستول (سایتوتک) استفاده می نماید که به صورت خوراکی یا واژینال به بیمار داده می شود. این دارو به نرم شدن دهانه رحم کمک می کند. یکی دیگر از روش های باز شدن دهانه رحم، قراردادن یک میله باریک در دهانه رحم می باشد که از لامیناریا ساخته شده است. لامیناریا با جذب مایع موجود در دهانه رحم، به تدریج منبسط می گردد و باعث باز شدن دهانه رحم می شود.
عوارض کورتاژ
در ادامه به عوارض کورتاژ می پردازیم.
عفونت
زمانی که ابزار یا وسیله ای داخل رحم قرار می گیرد، احتمال عفونت در همان بخش وجود دارد. تقریبا اکثر عفونت ها را می شود به راحتی با مصرف آنتی بیوتیک های انتقال یافته اند. علائم عفونت اکثرا شامل ترشحات واژن، احساس گرفتگی و درد در ناحیه رحم و تب می باشدد. هر چه زودتر به درمان این عفونت بپردازید، این مشکل سبب بروز عوارض طولانی مدت نمی شود. با این حال، گاهی امکانش هست که عفونت سبب شکل گیری جای زخم در رحم، لوله های فالوپ یا تخمدان گردد که این مشکل می تواند کار باردار شدن در آینده را دشوارتر کند.
سوراخ شدن رحم
این مشکل اگرچه نادر می باشد، اما در زنانی که در حین انجام عمل کورتاژ این شرایط را دارند رایج هست: زنانی که دچار عفونت رحمی هستند، زنان سن بالا که در دوران بعد از یائسگی به سر می برند، اگر این عمل برای سقط جنین انجام بشود.
به وجود این عارضه اگر پزشک شک کند، از بیمار می خواهد که جهت تحت نظر قرارگرفتن یا جراحی در بیمارستان مدتی را بماند.
سندرم آشرمن
یک عارضه نادر می باشد که شامل تشکیل بافت های زخمی در رحم است. در اثر خراشیدن تهاجمی یا واکنش غیرطبیعی بدن به خراشیدن، سندرم آشرمن ایجاد می شود. در این شرایط زخم های بزرگی تشکیل می شوند که می توانند رحم را به طور کاملی بگیرد (پرکند). این وضعیت امکان دارد باعث ناباروری و قطع شدن دوره های قاعدگی بگردد.
بیماری تشخیص داده نشده
همانطور که می دانید عمل کورتاژ این قابلیت را ندارد تا به طور کامل آندومتر (بافت پوششی رحم) را حذف کند؛ پس این احتمال وجود دارد که بیماری خانوم غیر قابل تشخیص باشد. به همین دلیل است که این پروسه اکثرا به همراه هیستروسکوپی (بررسی پوشش رحم با کمک ابزاری که امکان تصویرسازی را برای پزشک فراهم می کند) صورت می گیرد.
آسیب به دهانه رحم
در حین پروسه کورتاژ اگر دهانه رحم پاره شود، پزشک برای جلوگیری از خونریزی، فشار دادن ناحیه مورد نظر یا مصرف دارو را را به بیمار توصیه می نماید. گاهی هم زخم را با بخیه می دوزد. اگر دهانه رحم پیش از پروسه کورتاژ با استفاده از دارو کاملا نرم شده باشد، امکانش هست که از بروز این عارضه جلوگیری بشود.
عمل کورتاژ چقدر طول می کشد
شما می توانید عمل کورتاژ را در کلینیک پزشک، مطب یا در بیمارستان به شکل سرپایی هم انجام بدهید. این فرآیند اغلب فقط ۱۰ الی ۱۵ دقیقه زمان لازم دارد، اما امکان دارد که نیاز باشد تا پنج ساعت تحت مراقبت های پزشک بمانید. پیش از کورتاژ، پزشک یک معاینه کلی از بیمار انجام می دهد و تاریخچه پزشکی او را از خودش می پرسد. همچنین از بیمار می خواهد که یک فرم رضایت نامه را امضا کند. پیش از این عمل، هر سوالی که در مورد کورتاژ دارید را از حتما پزشکتان سوال کنید. در شرایط داشتن موارد زیر حتما به پزشکتان خبر بدهید. اگر:
- این احتمال هست که حامله باشید
- به هر دارویی مثل ید یا لاتکس و … حساسیت دارید.
- سابقه اختلالات خونریزی یا حساسیت به داروهای رقیق کننده خون دارید و یا اینکه داروی رقیق کننده استفاده می کنید.
- بعد از این مراحل، داروی بیهوشی دریافت می کنید که پزشکتان در مورد نوع بیهوشی با شما صحبت خواهد کرد. نوع بیهوشی بستگی به پروسه درمانی مورد نیازتان دارد.
- اگر بیهوشی عمومی دریافت بکنید، در زمان این عمل بیدار نخواهید بود.
- اگر بی حسی اسپاینال یا اپیدورال (ناحیه‌ای) را استفاده کنید، از ناحیه کمر به پایین بی حس خواهید بود.
- در صورتی که بی حسی موضعی را انتخاب کنید، در طول این پروسه بیدار هستید، در حالی که اطراف دهانه رحم بی حس است.
پیش از کورتاژ، امکان دارد نیاز باشد لباستان را در بیاورید، روپوش بپوشید و مثانه تان را تخلیه کنید. پروسه ریکاوری بعد از کورتاژ در اغلب موارد کوتاه مدت خواهد بود. مدت زمان بهبودی بسته به نوع عمل انجام گشته و نوع بیهوشی ای که استفاده شده است، متفاوت خواهد بود. اگر بیمار تحت بیهوشی ناحیه ای یا عمومی قرار گرفته باشد، جهت تحت نظر قرارگرفتن به اتاق ریکاوری منتقل خواهد شد. وقتی که فشارخون، نبض و تنفس بیمار در وضعیت ثابتی قرار گرفت و هوشیار شد، به بخش بستری منتقل یا این که مرخص می‌شود.
بعد از انجام کورتاژ با استفاده از بی حسی موضعی، امکان دارد نیاز باشد که پیش از رفتن به خانه، حدود 2 ساعت استراحت کنید و تحت نظر قرار بگیرید.
مراقبت های بعد از عمل کورتاژ
بعضی از نکات مراقبتی ای که پزشک معالج بعد از انجام عمل کورتاژ توصیه می کند شامل موارد زیر است:
خووداری از دوش واژینال
اغلب پزشکان توصیه می کنند که 2 الی 3 روز بعد از کورتاژ یا برای مدتی که پزشک توصیه نموده از دوش واژینال خودداری کند.
یک سری از محدودیت ها در رابطه با فعالیت بدنی
همچنین امکان دارد نیاز باشد یک سری از محدودیت ها را در رابطه با فعالیت بدنی تان رعایت کنید (از جمله عدم فعالیت شدید مثل بلندکردن اجسام سنگین).
رژیم غذایی
بعد از کورتاژ می توانید رژیم غذایی عادی تان را دوباره داشته باشید مگر اینکه پزشک توصیه دیگری برای شما کرده باشد.
رانندگی
گرفتگی و درد عضلات (مشابه کرامپ های قاعدگی) احتمالا قوی ترین احساس بیمار بلافاصله بعد از پروسه کورتاژ می باشد. اگرچه اکثر زنان فقط برای یک ساعت، درد و گرفتگی عضلات را تجربه خواهند کرد، اما برخی دیگر از زنان امکان دارد 1 روز یا بیشتر دچار این وضعیت بشوند.
توصیه می گردد که بیمار حداقل تا ۲۴ ساعت بعد از بیهوشی کار رانندگی را انجام ندهد. درست است حتی بعد از بی حسی موضعی هم به این توصیه عمل نمایید، چون عوارض جانبی داروهای بی حسی می توانند به شکل موقت هماهنگی و زمان پاسخ دهی بدن را مختل نماید. در این شرایط درست است که یکی از دوستان یا اعضای خانواده تان شما را همراهی کند.
داروهای تجویز شده
اغلب برای آرام کردن درد و گرفتگی عضلات بعد از کورتاژ، ناپروکسن یا ایبوپروفن تجویز می گردد. به ندرت برای درد پس از کورتاژ به داروهای نارکوتیک نیازمند می شوید. آسپرین و برخی از نوع های مختلف مسکن ها خطر خونریزی را زیادتر می کند، به همین دلیل اطمینان پیدا کنید که تنها داروهای تجویز شده را مصرف نمایید.
تحرک
حتی اگر بیمار احساس درد و ناراحتی داشت، بهتر است هر چه زودتر از جای خود بلند شود و حرکت کند. این کار از ضعیف شدن ماهیچه ها جلوگیری و از شکل گیری لخته خون در پاها کمک می کند.
استراحت
توصیه می شود بعد از انجام عمل کورتاژ حداقل 2 روز سر کار یا دانشگاه نروید و در خانه استراحت نمایید تا سریع تر بهبود یابید.
تماس با پزشک
تا چند روز بعد از عمل کورتاژ لکه بینی یا خونریزی خفیف واژینال طبیعی می باشد. به ندرت اتفاق می افتد که فرد خونریزی شدیدی کند که نیاز به تزریق خون نیاز داشته باشد. اما اگر ابزار مورد استفاده در طول فرایند اتساع و کورتاژ به دیواره های رحم آسیب برساند، امکانش هست که خونریزی اتفاق بیفتد. همچنین اگر فیبرومی که شناسایی نشده، در طول این پروسه بریده بشود، امکان خونریزی را به شدت بالا می برد.
اگر در طول 2 ساعت، 2 یا چند نوار بهداشتی یا تامپون کاملا با خون خیس شدند و خونریزی همچنان در شما ادامه داشت، با پزشکتان تماس بگیرید و یا به اورژانس مراجعه نمایید.
در شرایط زیر پزشک هیچ گاه عمل کورتاژ را توصیه نمی کند:
عفونت لگن
اگر در اندام های تناسلی عفونتی دارید، این احتمال وجود دارد که ابزار جراحی ای که وارد دهانه رحم و واژن می‌شوند، باکتری ها را از قسمت دهانه رحم یا واژن به داخل رحم منتقل کنند. همچنین احتمال آسیب دیدن بافت هایی که دچار عفونت نیستند هم وجود دارد. به همین دلیل، امکان دارد پزشک توصیه کند که صبر نمایید تا عفونت کاملا با آنتی بیوتیک های مخصوص از بین برود و بعد از آن کورتاژ را انجام دهید.
اختلالات لخته شدن خون
توقف خونریزی بعد از کورتاژ تا حدود زیادی به توانایی طبیعی بدن برای لخته شدن خون وابسته است؛ بنابراین زنانی که دارای برخی از اختلالات خاص مرتبط با خون می باشند معمولا نباید این عمل را انجام بدهند.
بیماری های جدی
به عنوان مثال، بیمارهای قلبی و ریوی نمی توانند بیهوشی های موضعی را حتی تحمل کنند، پس پزشک باید حواسش به این موارد باشد.
هزینه عمل کورتاژ
اگر نیازمند عمل کورتاژ هستید، حتما سعی کنید که نزد یک متخصص بروید تا بتواند به درستی و در شرایط استریل عمل شما را انجام دهد. در این روزها که سقط جنین عملی غیر قانونی محسوب می شود، پزشکان تقلبی دکانی برای خانوم هایی باز کرده اند که جنین ناخواسته دارند و به دلیل غیر قانونی بودن کارشان، هزینه های زیادی می گیرند. دقت کنید که این مکان ها اصلا جای مناسبی برای یک عمل به این حساسی نیست. زیرا با کوچکترین عفونت جان شما در خطر می افتد. اما اگر به شدت نیازمند این کار شدید حتما با یک پزشک معتبر مشورت کنید و در یک کلینیک عمل کورتاژ را انجام دهید. هزینه های عمل در کلینیک نزد پزشک متخص متفاوت است و نوع کورتاژ می تواند در قیمت تاثیر بگذارد.
نتیجه گیری
عمل کورتاژ یک فرایند بسیار حساس و دقیق است که شما بعد از انجام آزمایش های دقیق و بررسی های پزشک در یک محیط استریل شده می توانید انجام دهید. این عمل نیاز به دقت بالا دارد و برای مشکلات متفاوتی به کا گرفته می شود. اگر شما هم نیازمند این عمل هستید، در ابتدا به دنبال یک پزشک معتبر باشید تا بتواند شما را در محیط تمیز عمل کند و همچنین بتواند از شما مراقبت های بعد عمل هم داشته باشد.