جملات امام محمد غزالی [ ۳۰ متن آموزنده از فقیه و صوفی معروف ]

جملات امام محمد غزالی را در این بخش از سایت ادبی روزانه گردآوری کرده‌ایم. ابی حامد محمد بن محمد الغزالی الشافعی، ملقّب به حجت‌الاسلام زین الدین الطوسی و امام محمّد غزالی (۴۵۰ — ۵۰۵ ه‍.ق) متکلم، فقیه و صوفی ایرانی بود. او یکی از بزرگ‌ترین مردان تصوف سدهٔ پنجم هجری است و در غرب بیش‌تر با نام‌های Al-Ghazali و Algazel شناخته می‌شود.

جملات قصار و عمیق محمد غزالی

علم بی‌عمل، دیوانگی است و عمل بی‌علم، شدنی نیست. علمی که تو را از معاصی باز ندارد و به اطاعت معبود وادار نکند، فردای قیامت تو را از آتش دوزخ باز نخواهد داشت. اگر امروز به دانشت عمل نکنی و درصدد جبران روزهای گذشته برنیایی، روز قیامت از آنانی خواهی بود که می‌گویند: خداوندا! ما را به دنیا بازگردان تا کار شایسته انجام دهیم، و آن‌گاه به تو می‌گویند: احمق! تو خود از آنجا آمده‌ای. امام محمد غزالی

خوشیها و لذتها بر سه درجه است:

اول آنکه پست تر است مثل شکم و زیر شکم،خلق بیشتر آن بدانند و بدان مشغول باشند و دلیل پستی این است که همه حیوانات با وی در این امر شریک بلکه غالبند، همچون مگس و مور و کرم

دوم لذت غلبه و ریاست است که بعضی حیوانات با وی شریکند، همچون شیر و پلنگ.

سوم لذت علم و حکمت و معرفت حق تعالی که این را هیچ جانوری ندارد.

فرق مومن و دنیاطلب:

مومن به فکر و عبرت مشغول بُود و منافق به حرص و اَمَل.

مومن از همه کس نومید بُود مگر از حق تعالی و منافق به همه کس امید دارد مگر حق تعالی.

مومن مال فدای دین کند و منافق دین فدای مال کند.

مومن طاعت همی دارد و همی گرید و منافق معصیت همی کند و همی خندد.

مومن تنهایی و خلوت را دوست دارد و منافق در جمع بودن و ازدحام و شلوغی را.

مومن همی کارد و ترسد که ندرود و منافق نکارد و طمع دارد که بدرود.

مطلب مشابه: بهترین اشعار شیخ بهایی + گلچین شعر کوتاه و بلند عاشقانه شیخ بهایی

سخنان معنوی محمد غزالی

ده اصل مهلکات عبارتند از:بخل،کبر،عجب،ریا،حسد،خشم،شهوت(طعام و سخن و…)،دوستی مال و جاه و حرص

ده اصل منجیات عبارتند از:توبه،پشیمانی بر گناه،صبر بر بلا،رضا بر قضا،شکر بر نعمت،برابر داشتن خوف و رجا،زهد در دنیا،اخلاص در طاعات،خلق نیکو با مردم و دوستی خدای تعالی

اگر طاعت شهوت داری،در تو صفت پلیدی،بی شرمی،حریصی،چاپلوسی،خسیسی،شماتت و حسد پدید آید و اگر مقهور گردانی ، در تو صفت قناعت،خویشتنداری،شرم،پارسایی و بی طمعی پدید آید….

بدان که سِحر دنیا آن است که خویشتن را به تو نماید چنان که تو پنداری که وی خود ساکن است وبا تو قرار گرفته در حالی که وی از تو بردوام گریزان است ولیکن به تدریج و ذره ذره حرکت می کند.ومثل وی چون سایه ای است که در وی نگری:ساکن نماید٬و وی بر دوام همی رود.و معلوم است که عمر تو چنین است:بر دوام می رود٬وبه تدریج هر لحظه کمتر می شود . و آن دنیاست که از تو می گریزد و ترا وداع می کند٬و تو از آن بی خبر!

هر كه شمشير ستم بر كشيد، خويشتن را كشت؛

و هركه داد ندهد، از داغ نرهد.

و هركه دستش بخشان بود، رويش رخشان بود

پرسیده ای که توکّل چیست؟

بدان که توکّل آن است که خدا را استوار داری، به وعده ای که کرده است،

یعنی اعتقاد داری که هر چه قسمتِ تو کرده است، به تو رسد

و اگر هر که در جهان به دفع آن مشغول شوند، باز نتوانند گرفت

و هر چه قسمت تو نکرده است، به جهدِ تو و به کوششِ همه خلقِ جهان به تو نرسد.

بدان که بندگی سه چیز است؛

یکی نگاه داشتنِ فرمان شرع،

دوّم؛ رضا به قضا و قَدَر و قسمتِ خدای تعالی،

سیّم؛ اختیار و خواستِ خود را بگذاشتن و به اختیار و خواست خدای تعالی بودن

و به فرمان او خشنود شدن.

پرسیده ای که بر سالک راه خدای تعالی چه واجب است؟

بدان که اوّلین چیزی که بر وی واجب است، آن اعتقادی پاک است؛ چنان که در آن هیچ بدعت نبُود.

دوّم، توبتی نَصُوحْ که پس از آن باز سرِ زَلّت نرود.

سیُّم، خصم را خشنود کردن، چنان که هیچ آفریده را بر وی حقّی نماند.

چهارم؛ از علم شریعت چندان حاصل کردن که امر خدای تعالی بدان بگزارد و از علم شریعت بیش از این بر وی واجب نیست که تحصیل کند و از علم های دیگر، چندان که داند که خلاص و نجات وی در آن است، نه چندان که به کار وی نیاید و این سخن تو را به یک حکایت معلوم گردد.

مطلب مشابه:حکایت های مذهبی؛ داستان های زیبای قرآنی و اسلامی

متن هایی از محمد غزالی

پرسیده ای که اخلاص چیست؟

بدان که اخلاص آن است که کاری که کنی، همه خدای را باشد و در آن کار که کنی، اندرونِ دلت مایل به خلق نباشد و دلت به ستایش خلق نگراید و از نکوهش خلق پژمرده نباشد.

و بدان که ریا از بزرگْ داشتِ خلق متولد می شود و علاج ریا آن است که خلق را مسخِّر قدرت ببینی و ایشان را چون جمادات انگاری و چنان دانی که همچنان که جمادات را قدرتی و ارادتی نیست و راحتی و رنجی به تو نتوانند رسانید، جمله خلق را همچنین دانی تا از ریا خلاص یابی؛ زیرا که تا تو خلق را قادر و مُرید بدانی، ریا از تو بر نخیزد.

ای فرزند!

هر معامله که میان تو و خدای تعالی باشد، چنان کن که اگر بنده ای از آنِ تو در حقِّ تو کند، نرنجی و بپسندی و بر وی خشم نگیری و هر چه از بنده خویش در حقّ خویش نپسندی، باید که از خویشتن در بندگی خدای تعالی نپسندی، با آن که از آنجا که حقیقت است، بنده تو نه بنده توست، بلکه دِرَمْ خریده توست و تو بنده حقیقتی خدای را؛ که آفریده اویی و وِی آفریدگار توست.

دوم؛ هر معاملتی که میان تو و میان خلق باشد، با خلق چنان کنی که اگر ایشان با تو کنند، بپسندی و روا داری و از آن نرنجی، فَلا یَکْمُلُ ایمانُ عَبْدٍ حَتّی یُحِبُّ لِسائِرِ النّاسِ ما یُحِبُّ لِنَفْسِهِ. سوم، آن که چون مطالعه علمی کنی و علمی خوانی، باید که علمی باشد که اگر تو به مَثَل بدانی که عمر تو یک هفته بیش نمانده است، بدان مشغول گردی که هیچ روز و هیچ شب بر آدمی نگذرد که نه ممکن باشد که در آن روز و یا در آن شب وفات یابد.

چهارم، آن که قُوت و کِسوت خود و عیال از حلال تحصیل کنی، به شرط آن که بیش از کفاف یک ساله حاصل نکنی، چنانچه پیغامبر صلی الله علیه و آله .

بدان كه ريا كردن به طاعتهاي حق تعالي به شرك نزديك است، و هيچ بيماري بر دل پارسايان غالبتر از اين نيست كه چون عبادتي كنند خواهند كه مردمان از آن خبر يابند و جمله ايشان به پارسا اعتقاد كنند..

اصل خشم و غضب از آتش است که زخم آن به دل می رسد و نسبت آتش با شیطان است، آنجا که گفت: «خَلَقْتَنی مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طینٍ»(اعراف: 12) و کار آتش حرکت و ناآرامی است، در حالی که کار گل و خاک سکون و آرامش است و هر کس خشم بر او غالب شود، نسبت و شباهت او با شیطان بیش از آدم است.

همت در جان می‌باید داد و هزیمت در نفس و تن بر مرگ می‌باید نهاد؛ ‌چرا که منزل، گورستان است و اهل قبور منتظرند تا ببینند چه موقع به آنان می‌پیوندی. پس مبادا که بی‌زاد و توشه بروی.

آن‌گونه که می‌پسندی زندگی کن، ولی بدان که عاقبت مرگ در انتظار توست.