رسم و رسوم و متن عقد آریایی (3 متن عقد و سوگند آریایی و شعر ایزدان)

ایران عزیزمان با تاریخی 7 هزار ساله همواره در هر عرصه‌ای تاریخ و پیشینه قوی دارد. در بحث آیین و رسومات ازدواج نیز ایران عزیزمان از روزهای بسیار قدیم با فرهنگی خاص و ملی این مراسمات را اجرا می‌کرد. در این بخش از سایت ادبی روزانه متن عقد آریایی را برای شما دوستان قرار داده‌ایم. با ما باشید.

عقد آریایی چیست؟

آریایی‌ها نژاد قدیمی ایرانی بودند که در بخش عمده‌ای از خاک خاورمیانه زندگی می‌کردند. این نژاد غنی با تاریخ چندهزار ساله، رسم و رسومات خود را داشته و از همین رو آریایی‌ها به فرهنگ خود نیز معروفند. یکی از این رسم و رسومات عقد و ازدواج آریایی است که با ترجمه از کتیبه‌های باستانی به جای مانده است. ما نیز در این بخش از سایت روزانه آیین، متن و نحوه اجرای این مراسم را برای شما دوستان قرار داده‌ایم.

رسومات عقد آریایی

در رسم آریایی باید سفره عقدی باشد و بر روی این سفره چندین چیز خاص که هر کدام نماد به خصوصی هستند. این سفره عقد بیشتر در عهد اشکانیان و ساسانیان رواج داشت.

حلقه

معمولا نمادی از فرشته مهر یا میترا بود که این خدا، پیمان ، نظم و راستی را نگاهبانی می کند و به این مفهوم که عهد و پیمان هم چون حلقه ای است که نمی تواند شکسته شود.

حتی در بسیاری از کتیبه های تاج بخشی در عهد ساسانی اعطای حلقه از طرف اهورا مزدا به پادشاه نشانه ای از وفاداری به عهد وپیمان بوده و جزء نشانه های پادشاهی بوده است در آیین ازدواج نیز حلقه در انگشت کردن عروس وداماد نمادی از دوستي ، وفاداری به تعهدات وپیمان هایی که بسته شده است.

گلدان

گلدان که پر از شاخه های درختان همیشه سبزمثل سرو  و… بود همچنین گل هایی با عطر و بوی خاص از قبیل گل محمدی، یاس، نرگس، نسترن، رزسرخ و… که معمولا خانواده ها با رسمی سه گلدان از سبزه های رنگارنگ و زیبا را به نماد هومت (اندیشه نیک ) هوخت (گفتار نیک) و هوورشت (کردار نیک) بر خوان می گذاشتند تا موجب برکت، فراوانی،خیر و سرسبزی باشد.

آتشدان

 آتشدان که از آتش خاندان مایه می گرفت در همه آیین های مذهبی به کار می رفت و با همه وسایل سنتی و دینی آن در میان خوان نهاده می شد و دانه های مقدس اسپند و چوب های خشک خوشبو در کنار آن جای داشت. امروزه نیز ظرفی از آتش و دانه های اسپند بر خوان عقدی جای دارند.

کتاب مقدس اوستا

یکی از لوازم سفره عقدی کتاب مقدس اوستا بود که نماد پرستش خدای یگانه و سرور دانا اهورامزدا است و معمولا برای شگون و یمن و آرزوی خوشبختی بخشی از کتاب اوستا در ستایش فروهرپاکان وپارسایان خوانده می شد و به این شکل زندگی خود را با مقدس ترین کتاب آغاز می کردند.

نان

نان نمادی از برکت است و در دوران ساسانی گرده نان هائی به اندازه یک کف دست یا اندکی كوچک تر می پختند. آن ها را که درون dron نامیده می شدند بر سر خوان عقدی می گذاشتند و گاهی بر آن ها آفرین می خواندند و آن ها را برکت می بخشیدند.

شمعدان

در دو سوی آتشدان شمعدان های گران بها یا چراغ می نهادند و آن ها را می افروختند. واین نشانی از دنیای فروغ بی پایان بود که جایگاه فروران است و نماد روشن دلی فروغ خداوند است. نور و روشنایی در مراسم مذهبی ایرانیان از اصل های مهم بود زیرا دنیای روشنایی قلمرو اهورامزداست و هر جا که نور وآتش باشد اهریمن را بدان جا راه نیست. چلچراغ بستن و چراغانی کردن در مراسم ازدواج به همین علت است.

تخم مرغ

انواع تخم مرغ های سفید و رنگین  می بایستی خوان عقدی را زینت بخشد، زیرا تخم و تخمه نمادی است از نطفه و نژاد و در روز جشن تولد آدمیان که تخمه و نطفه پدیدار می گردد، تخم مرغ تمثیلی است از نطفه باروری که بزودی باید جان گیرد و زندگی یابد و زایش گیهانی انجام پذیرد. پوست تخم مرغ خود نمادی است از آسمان و طاق گیهان وپروردگار میترا نیز بنا بر اسطوره ای از تخم گیهانی پدید آمد.

آینه

آینه از نظر واژه شناسی از ادونک advenak آمده است به معنی شکل و دیدار و ادونک یکی از نیرو های تشکیل دهنده انسان است.

این واژه ازپیش وند ad  و ریشه ven به معنی دیدن ساخته شده است و آینه چیزی است که بدان شکل را می بینند.

نهادن آینه در خوان عروسی به این مناسبت است که عروسی مقدمه زایش است و برای زایش انجام می گیرد و فروهر ها در تشکیل نطفه و زایش زنان یاری می کنند نماد راستی و صداقت در زندگی زناشویی مشترک است.

سنجد

سنجد یکی از میوه های است که در خوان عروسی گذاشته می شود زیرا بوی برگ و شکوفه های سفید مایل به زردی درخت آن محرک عشق و دلباختگی است که از مقدمات اصلی توالد وزایندگی است و وجود سنجد در خوان عروسی انگیزه زایش گیهانی است.

سیب

سیب یکی از میوه های است که بر خوان عروسی نهاده می شد و معمولا روستاییان آن را در خم های ویژه نگاه می داشتند وپیش از جشن عروسی به رسم هدیه آن را به دوستان و آشنایان عروس می دادند که در خوان عروسی به کار برند.

انار

انار از مقدس ترین درختان است و تقدس خود را تا به امروز در میان ایرانیان نگاه داشته است و تک درخت انار نزدیک امام زاده ها و بر بالای تپه ها و کوه ها همواره مقدس است و بدان دخیل می بندند و ترکه های انار به عنوان برسم مقدس در آیین های زرتشتی به دست گرفته می شد. انار برای رنگ سبز تند برگ هایش و نیز برای رنگ وشکل غنچه و گل که همانند آتش دان است همیشه تقدیس می شده است.

پر دانگی انار نماینده برکت و باروری است و نمادی است از باروری ناهید وبه ویژه شکل آن از روزگاران کهن نزد شاعران به سینه تشبیه می شود و نمادی است از سینه زنان به هنگام جشن زایش و نماد همبستگی و زیبایی است.

پول سفید

پول زرد وسفید در خوان عروسی نمادی است از شهریور امشاسپندان که موکل است برفلزات و یودن آن برسر خوان موجب برکت و فراوانی کیسه است وپخش کردن آن به هوا برای برکت بخشی و فزونی زندگی مشترک عروس وداماد بوده است.

در دوران ساسانی معمولا سکه هایی که بر روی آن کلمه هایی از قبیل « افزون باد » یا « افزا باد» ضرب می شد و در جشن عروسی ها و ایام نوروز از این سکه بیشتر استفاده می شد.

دانه های اسپند

 دانه اسفند هم چنان که از نامش پیدا است از واژه کهن اسپنتا اوستایی به معنی مقدس گرفته شده است و از زمان های کهن مقدس بوده و در رسم های نیایشی به کار می رفته است.

جام عسل

 یکی از داده های اهورایی عسل بود که نماد شیرین کامی و شادی و رامش در زندگی مشترک به شمار می آمد و عروس و داماد با شیرین کردن دهانشان زندگی را با شیرینی آغاز می کردند و خاطرات خوش آن را در زندگی به همراه می بردند تا کام شان در آینده تلخ نگردد و آرزوی زندگی شاد همراه با آرامش را می کردند.

متن عقد آریایی

متن عقد آریایی دارای چند جنبه خاص است که در ادامه همه آن‌ها را برای شما دوستان قرار داده‌ایم.

متن سوگند داماد

در نزد انجمن (نام داماد برده می‌شود) آیا به طراوت بهاران سوگند یاد میکنی تا هماره آنچه بر خود روا می داری بر همسر خویش روا داری و آنچه بر خود نمی پسندی بر او نیز نپسندی ؟! برای او شوهری وفادار و برای فرزندانت پدری خردمند و راهگشا باشی.

داماد می‌گوید: سوگند یاد می‌کنم

متن سوگند عروس

در نزد انجمن (نام عروس برده می‌شود) آیا به سرسبزی و باروری تابستان سوگند یاد میکنی تا با همسر خویش مهربان و همدل باشی و غرور و احترام او را همواره به جای آوری ؟! نیاز او را نیاز خود و در بی نیازی همساز و همگام وی باشی.

عروس می‌گوید: سوگند یاد می‌کنم

متن دوم سوگند داماد

در نزد انجمن (نام داماد برده می‌شود) آیا به رنگارنگی پائیز سوگند یاد می‌کنی تا هماره پشتیبان و یاور وی باشی در شادی‌ها، غم‌ها، دارا و ناداری‌ها، تندرستی و بیماری، منزلت بانوی خویش را در تنهایی و در میان انجمن چون گوهری یگانه پاس داری.

داماد می گوید: سوگند یاد می‌کنم

متن دوم سوگند عروس

در نزد انجمن (نام عروس برده می‌شود) آیا به سپیدی و پاکی زمستان سوگند یاد می‌کنی که همواره اجاق گرمی بخش، بختتان را روشن و پر فروغ نگه داری و برای او همسری وفادار و برای فرزندانت مادری دلسوز و مهربان باشی؟! به خانه ات شادی و گرمی بخشیده و هر آنچه در توان داری را در آذین بندی و پاکی آن به کار گیری.

عروس می‌گوید: سوگند یاد می‌کنم.

شعر ایزدان داماد

در این بخش که سوگندها یاد شد، عروس و داماد دستان یکدیگر را گرفته و به چشمان هم نگاه می‌کنند. پیمان‌بان (عاقد) شعری باستانی و آریایی را خوانده و داماد پشت سر ایشان شعر را بازخوانی می‌کند.

متن شعر به این شکل است:

به نام نامی یزدان

تو را من برگزیدم از میان این همه خوبان

برای زیستن با تو، میان این همه گواهان

بر لب آرم این سخن با تو، وفادار خواهم ماند

در هر لحظه، در هر جا، پذیرا می‌شوی آیا ؟

تو با من این چنین هستی که من با تو؟

شعر ایزدان عروس

در بخش دوم این شعر، عروس با خوانش شعری پشت سر عاقد، جواب داماد را با شعر می‌دهد.

متن شعر:

به نام نامی یزدان

پذیرا می‌شوم، مهر تو را از جان، هم اکنون

باز می گویم میان انجمن با تو، وفادار تو خواهم ماند

در هر لحظه، در هر جا برای زیستن با تو

تو هم با من چنان با مهر پیمان کن، که من با تو

بخش آخر شعر

در بخش آخر این شعر، عروس و داماد هر دو به صورت همزمان پشت سر عاقد شعر زیر را تکرار می‌کنند.

متن شعر:

تو چون هم آشیان خواهی شد با من

تمام عمر خواهم بود یک جان در دو بدن با تو

بهشت عشق سازم خانه را

سرشار از مهرو نور و عطر و یاسمن با تو

گواهان این پیوند: همایون باد این پیمان

همایون باد این پیوند

گرامی باد این سوگند

همایون باد، همایون باد، همایون باد

پس از آن پیمان بان جمله زیر را بیان می کند:

شادباش ما و انجمن را پذیرا باشید

پس از بسته شدن پیمان، پیمان بان نیایش زیر را می خواند:

به نام دادار نیک اندیش

پروردگار دانا و توانا، ای یزدان پاک، ای دگرگون ساز دلها و روشنی بخش چشم‌ها، ای به آئین گرداننده‌ی شبان و روزان، ای سامان بخش نابسامانی‌ها و ای زداینده‌ی پریشانی‌ها، ای هستی ده و هستی بخش تو را سپاس می‌گوئیم که به این دو یار مهربان‌، مهر خویش ارزانی داشتی تا زندگی‌شان را با پیوند دست‌ها و دلهای‌شان آغاز نمایند.

ای آگاه‌ترین آگاهان

سختی‌ها، ناپاکی‌ها، ستیزها، رنج‌ها و شکنج‌های زمانه را از ایشان دور ساز و دروازه‌های نیکی، خوشبختی و به زیستی را به رویشان بگشای.

هر روزشان را چون امروز گرم و درخشان و شادمان ساز.

سفره‌ی زندگی‌شان را همواره گسترده و پر برکت بدار.

به آنان فرزندانی ببخش تا با نیکی در پندار، کردار و گفتار در بهبود خانواده و جهان خویش کوشا باشند. عشق و مهر این خانواده را به استواری دماوند، به لطافت گل‌ها و روشنائی خورشید، به زلالی دریاها، به طراوت باران، به نسیم بهاری، به سرسبزی جهان همواره استوار و پایدار بدار.

پروردگارا

جام عشق، احترام، دوستی، گذشت، پیروی، همدردی، همراهی، همسازی و مهرورزی را میان این دو یار نشکن و آن را همواره لبریز و جاوید نگه دار.

پروردگارا

هر روزشان را روزی نو و شب‌هایشان را پر ستاره و چون مهتاب پائیزی درخشان ساز. طلوع هر بامداد زرین‌ت را به نگاه پر مهرشان ببخش تا با عشق خویش، گرما‌بخش وجود یکدیگر باشند. سال‌های زیستن‌شان را پایدار و وفاداری به همسر را در نهادشان جاوید و ابدی بدار.

پروردگارا

بخت‌شان را بلندای آبی رنگ آسمان، غرورشان را شکوه ستیغ‌های بی‌راه البرز، آرامش‌شان را به نرمی گندم‌زارهای دشت مغان و مهرشان به یکدیگر را به ژرفای دریای پارس همانند گردان تا در پرواز زندگی هم‌بال یکدیگر چون عقابان تیز پرواز زاگرس، پشتیبان و یکدل باشند و آشیان خویش را از دسترس بدخواهان دور نگه دارند.

پروردگارا

چونان فرمای تا شقایق‌های خود رویِ دشت‌های دور در هنگامه‌ی رقص با نسیم بهاران قصه‌گوی مهرشان باشند و گل‌های کوهی روئیده در کنار سنگ‌های تفته از آفتاب در چشم‌انداز جویبارهای زلال و لغزنده یاد آور پیمان و وفاداری‌شان به یکدیگر گردند.

پروردگارا

کین، ناسازگاری، دروغ و کج اندیشی و اهریمنی را از نهادشان دور ساز و مشعل مهر و راستی، همدلی و خرمی اهورائی را در دل‌هایشان بیفروز. باشد که چون نیاکام مهر آئین خویش ستایشگر تو باشند و نیکی‌ها، سپیدی‌ها، پاکی‌هاو زیبائی‌هایت را هماره به خاطر سپارند.

مرحله آخر این مراسم

در آخرین مرحله این مراسم، ساقدوش‌های عروس وارد عمل می‌شوند. سه بانوی حاضر در مراسم به عنوان نمادی از سپندارمذ (الهه مادر زمین)، آناهیتا (الهه آب و نعمت) و میترا (الهه پیمان دوستی و مهر) برای سابیدن قند و بر زبان راندن پیمان، در حالی که یکی کاسه عسل در دست، یکی حلقه‌ی داماد در دست و سومی حلقه عروس در دست دارد، در کنار عروس و داماد حضور داشته باشند و با پیمان‌بان (عاقد) همراهی کنند.

پس از سوگند یاد کردن عروس و داماد جمله زیر را تک تک بر زبان می آورند.

گواهی می‌دهم پیمان بستن شما را.