جشن چله تابستان 10 مرداد { آداب و رسوم این روز و پیام های تبریک }
کشور عزیزمان ایران همواره رسومات تاریخی و بسیار زیبایی داشته است. یکی از این رسومات و جشنهای باستانی جشن چله تابستان است. ما نیز امروز در سایت ادبی و هنری روزانه قصد داریم اطلاعات بسیار مفیدی را درباره این جشن باستانی برای شما دوستان قرار دهیم. با ما همراه شوید.
فهرست موضوعات این مطلب
جشن چله تابستان چیست؟
در زمانهای قدیم مخصوصا در زمان آرییان؛ تقسیمبندی فصلهای سال در ایران عزیزمان به این صورت بود که چهل روز ابتدایی فصل به نام چله بزرگ و بیست روز بعدی به نام چله کوچک شناخته میشد.
پس در پاسخ به این سوال که جشن چله تابستان چیست باید گفت: جشن چله تابستان مربوط به چهل روز ابتدایی فصل تابستان بود که از طولانیترین روز سال شروع و تا 10 مرداد طول میکشید.
اول تیر یا 31 خرداد که به عنوان طولانیترین روز سال شناخته میشد و خورشید در این روز بیشترین حضور را در آسمان داشت. 10 مرداد هم روزی بود که خورشید به اوج خود در آسمان میرسید و در این روز جشن تموز برپا میشد.
چهل روز اول که چهل روز معتدل نام داشت و چهل روز بعد که داغترین روزهای سال محسوب میشد و به نام چله تموز شهرت داشت.
جشن تموز
درون چله تابستان جشن دیگری وجود دارد به نام جشن تموز. فرهنگ معین و دهخدا گفتهاند تموز گرمای سخت معنی میدهد و به ماه چهارم سال (زمان بودن خورشید در برج سرطان-تیرماه) اشاره دارد.
داستانها و افسانههای بسیاری پیرامون تموز وجود دارد؛ مثلا از آن به عنوان خدای مرگ و زندگی، خدای خورشید، خدای کشاورزی و حاصلخیزی یاد میکنند اما هنوز به طور دقیق نمیدانند تموز کدام یکی از اینهاست. قدیمیترین متنی هم که نامی از تموز در آن آورده شده، حماسه مشهور گیلگمش است.
جشن چله چه روزی است؟
10 مرداد چهلمین روز از فصل تابستان است که در تقویم شمسی این روز را چله تابستان یا چله تموز ثبت کردهاند.
طولانی ترین روز سال
معمولا روزهای اول تیر و یا روز 31 خرداد (21ژوئن) طولانیترین روز سال در نیمکره شمالی زمین است زیرا در این روز خورشید نسبت به روزهای گذشته به اندازه بخشی از ثانیه بیشتر در آسمان باقی خواهد ماند و روز را طولانی تر خواهد کرد.
به دلیل اینکه سیاره زمین حول محور خود با درجه 5/23 در حرکت است طی روزی خاص از سال و با به حداقل رسیدن فاصله منطقه قطبی با خورشید این پدیده که به انقلاب تابستانی نیز شهرت دارد رخ میدهد و در برخی از سالها این اتفاق 30 خردادرخ میدهد و در برخی سالها 31 خرداد و یا اول تیر ماه اتفاق میافتد.
رقص مخصوص این جشن در میان ایرانیان
معمولا هر جشن باستانی چندین رسم جالب نیز دارد. مثلا در همین جشن چله تابستان رقص مخصوصی داریم. در این مراسم اجرا میشود این است که چند مرد با کلاه و لباس مخصوص به دور آتش میچرخند و همزمان با آنها نوازندههای محلی موسیقی مربوط به این آیین را مینوازند. وقتی که روز به نیمه میرسد و خورشید شروع به غروب کردن میکند نوبت روشنکردن آتش فرامیرسد.
وقتی که آتش شعلهور میشود مردم هنوز باهم اشعاری را میخوانند. بعد از پایان شعرخوانی به یکدیگر سال نو را تبریک میگویند. در نهایت در کنار آتش به دعاکردن و ستایش اهورامزدا میپردازند.
جشن نیلوفر
یکی دیگر از جشنها و رسومات چله تابستان جشن نیلوفر است. جشن نیلوفر یا جشن نیلوپر جشنی ایرانی است که بنا بر نوشتۀ ابوریحان بیرونی در روز ششم تیرماه برگزار میشدهاست. تنها منبعی که به جشنی بدین نام اشاره کرده کتاب آثارالباقیۀ ابوریحان بیرونی است و به جز آن اطلاعات دیگری دربارۀ آن در دست نیست.
برخی گل نیلوفر را نماد ایزدبانوی آب آناهیتا دانستهاند و این احتمال را مطرح کردهاند که برگزاری این جشن در این زمان احتمالاً به شکوفا شدن گلهای نیلوفر در آغاز تابستان مربوط بودهاست.
در تورات اورشلیم از جشنی با عنوان موتردی (Mutradi) به عنوان جشنی مادی یاد شده که یکی از سه جشن مادها بودهاست.
این جشن در آغاز تابستان برگزار میشده و با آب در ارتباط بوده و در زمان خود آغاز سال محسوب میشدهاست. واژۀ موتردی در زبان آرامی به معنای اول سال، آب افشاندن و نیز نوبر خرما بودهاست.
ابوریحان بیرونی از جشن نیلوفر همچون جشن آبها یاد کرده که در روز 6 خرداد (خردادروز) برگزار میشدهاست. بیرونی در اشاره به این جشن از توجه به زراعت و عمران دنیا صحبت میکند که این جشن را با جشن تیرگان که جشن آب، باران، زراعت و آبادانی جهان است و در 13 تیر برگزار میشده مرتبط میگرداند.
جشن امردادگان
یکی دیگر از جشنهای مرتبط به چله تابستان جشن امردادگان است. اَمُردادگان هفتمین روز از ماه اَمُرداد است یکی از جشنهای دوازدگانه سالیانه ایرانی در روزهایِ همنامشدنِ روز و ماه است؛ و برای گرامیداشتِ منش و کُنش و خویشکاری امُرداد (/ در گاهانِ زرتشت و اوستایِ پسین: اَمِرِتات به مفهومِ بیمرگی/ جاودانگی) یکی از فروزههایِ ششگانهِ خِرَد و دانشِ فرمانروا بر فرارَوَندِ هستی (نامبُردار و شناخته به اهورهمَزدا) است.
امشاسپندِ جاودانگیِ امرداد همواره در کنار امشاسپندِ رساییِ خرداد، نگهبان آب و گیاه هستند. ایرانیان در گذشته برای برگزاری این جشن به باغات و مزارع رفته و به شادی میپرداختهاند.
در یادگارهایِ کهن ایرانی، از این روز و جشنِ ویژهِ آن، سخنِ بسیار گفتهشدهاست در متنِ پهلوییِ بُندَهِش، میخوانیم:
امُردادِ بیمرگ، سَروَرِ گیاهانِ بیشمارست؛ زیرا او را به گیتی، گیاه، خویش است. گیاهان را رویانَد و رَمهِ گوسفندان را افزاید؛ زیرا همهِ دامها از او خورند و زیستکنند. به فِرَشکردِ [/ نوگردانیی ِ جهان و زندگی در پایان ِ کار ِ جهان به سالاریی ِ سوشیانت، رهانندهای از تبار ِ زرتشت]، نیز «انوش» [/ خوراک ِ بیمرگی] را از امرداد آرایند. اگر کسی گیاه را رامش بخشد یا بیازارد، آن گاه امُرداد [از او] آسوده یا آزَرده بُوَد…
جشن زیارتگاه پیر نارکی
یکی دیگر از جشنهایی که آن را مرتبط با جشن چله تابستان یا چله تموز میدانند، جشن زیارتگاه پیرناکی است. زیارتگاهی در شهر مهریز یزد که افسانه بسیار جالبی پیرامون ساخت آن وجود دارد و به دوره ساسانی باز میگردد.
بر اساس این روایتها نازبانو، دختر یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی، در زمان حمله اعراب به ایران به همراه یکی از ندیمههای خود از دست تعقیبکنندهها فرار میکند و به کوههای یزد پناه میبرد.
او در آنجا هیچ جایی برای پناه گرفتن پیدا نمیکند و درمانده با صدای بلند از خدا کمک میخواهد. خدا صدای او را میشنود، کوه باز میشود، دختر یزدگرد به همراه ندیمه خود وارد کوه شده و دوباره کوه بسته میشود.
بعد از بسته شدن کوه در آنجا چشمه آبی شروع به جوشیدن میکند. سالها بعد، مسافری که در حال عبور از اینجا بوده برای استراحت در کنار چشمه خوابش میبرد و در رویاهایش نازبانو را میبیند.
شاهدخت از او میخواهد در این مکان زیارتگاهی بسازد و این زیارتگاه به مرور زمان به یکی از مهمترین زیارتگاههای زرتشتیان تبدیل میشود.
چله تموز در اشعار فارسی
یکی از بزرگان ایرانزمین که درباره چله تموز سروده، سعدی، شاعر پرآوازه است که میگوید:
عمر برف است و آفتاب تموز
اندکی ماند و خواجه غره هنوز
ای تهیدست رفته در بازار
ترسمت پر نیاوری دستار
فردوسی از تموز و همین طور می خرما در تموز سخن گفته که مطابق رسوم میانرودان بوده است. از جمله این اشعار میتوان به این بیت اشاره کرد:
نبودی تموز ایچ پیدا ز دی
هوا عنبرین بود و بارانش می
این بیت شعر نیز در میان اشعار فردوسی بزرگ به چشم میخورد:
بدو گفت ما میزخرما کنیم
به تموز وهنگام گرما کنیم
پیام تبریک جشن چله تابستان
توی این روزای سخت، توی این شبای سرد
صبرتون زمستونی
عشق تون تابستونی
روز چله تابستان را به همه ایرانیای گل تبریک می گم
گرمای تابستان تنها چند روز طاقت فرساست و
زمستان نفسگیرش نهایت هفته ای
اما سال 365 روز دارد
زندگی بالا و پایین دارد
اما با عشق می توان در بالا و پایینش به رقص و پایکوبی ایستاد
تا همی گردد فصول عالم از گشت فلک
گه تموز و گاه تیر و گه زمستان، گه بهار
شاه را سر سبز باد و جان بجای و تن قوی
تیغ تیز و امر نافذ بادش و دل شاد خوار
تاج داران جهان پیش بساطش خاکبوس
دشمنان ملک از گرد سپاهش خاکسار
چله تابستان؛ جشن باستانی ایرانیان نیکوکردار را به همه هموطنانم تبریک می گویم
تا چون بهار سبز نباشد خزان زرد
تا چون گه تموز نباشد گه خزان
تا در سمنستان نتوان یافتن سمن
چون بادمهرگان بوزد بر سمنستان
چله تموز؛ جشن باستانی چله تابستان بر همه ایرانیان مبارک باد
امیدوارم زندگیتان همانند پرتوهای خورشید پر از روشنایی و گرما باشد.
دهم مرداد ماه، جشن چله تابستان مبارک باد.
جشن چله تابستان رسید/ روزی که خورشید در زندگی ما تابید/ با دوستان و عزیزان شاد باشیم/ با پیامکهای دلنشین یاد هم باشیم
جشن چله تابستان را به شما تبریک میگویم.
تو این گرما بیا دیوونه گردیم
تو حوض آب یخ وارونه گردیم
که این گرمای سوزان کشت ما را
برای هم بیا هندونه گردیم !
جشن چله تابستان مبارک.
زمستان گرمت
میکند
بهار منظرت را میآراید
و تابستان که فرارسد
سایه میاندازد تا دراز بکشی
و زنبوران خورشیدی را نظاره کنی
جشن چله تموز را تبریک میگویم.
ای از ورای پردهها تاب تو تابستان ما
ما را چو تابستان ببر دلگرم تا بستان ما
ای چشم جان را توتیا آخر کجا رفتی بیا
تا آب رحمت برزند از صحن آتشدان ما
جشن چله تابستان مبارک.
برای خوشبختی
دو فنجان چای تازه دم کافی ست
عصرهای تابستان عجیب
بوی عشق می دهند
جشن چله تموز بر شما مبارک باد.
خورشیدترین تاب و تبِ تابستان…
گرمایِ دلت همیشه مردادی باد…!
“شهرداد میدری”
10 مرداد، جشن چله تابستان مبارک باد.
هوا گرم شد و روزها طولانیتر. بیا این تموز را با لبخند و شادی سپری کنیم و لحظههای شیرینی را در کنار هم تجربه کنیم.
جشن چله تموز مبارک باد.
تابستان و کودکی از یک جنس هستند،
هنوز طعمش را خوب نچشیدهای تمام میشود
اما همان اندک طعم آن نیز تا همیشه نوک زبانت خواهد ماند.
جشن چله تابستان را به شما تبریک میگویم.
ما بلندترین تاریکی(شب یلدا) را به هم تبریک میگوییم، اما به راحتی از بلندترین روشنایی میگذریم.
حال وهوای دلت چون تابستان گرم…
جشن چله تابستان را به شما دوست عزیزم تبریک میگویم.
بیا بلندترین روزهای سال را
بیشتر عاشقی کنیم
دلم یک آغوش میخواهد
گرمتر از ظهر تابستان
که فصل دلبرانه فرصتها ست
این روزها دوستت دارمها
عجیب میچسبند
دهم مرداد ماه، جشن چله تموز مبارک باد.
آرزو میکنم روزهایتان پر از نور و خوشبختی باشد و این روزهای خوب را با لبخند و شادی به سر ببرید.
جشن چله تابستان (تموز) مبارک باد.