بیوگرافی همایون شجریان و در مورد زندگی شخصی و هنری، ازدواج و آثار هنری
در این مطلب به زندگی نامه و آثار خواننده و نوازنده مشهور ایرانی همایون شجریان خواهیم پرداخت. همایون، زاده اردیبهشت ماه سال یکهزار و سیصد و پنجاه و چهار خورشیدی است، همچنین در موسیقی سنتی و تلفیقی نیز طبع آزمایی کرده است و از مفاخر موسیقی ملی ایرانی است.
وی پسر شادروان استاد محمدرضا شجریان و برادر مژگان شجریان نوازنده سه تار است. پس پیشنهاد می کنیم تا پایان بیوگرافی همایون شجریان همراه ما باشید.
بیوگرافی همایون شجریان
- نام: همایون
- شهرت: شجریان
- زادروز: سی و یکم اردیبهشت یکهزار و سیصد و پنجاه و چهار خورشیدی
- سبک: موسیقی ملی ایرانی و موسیقی دستگاهی و موسیقی تلفیقی
- ملیت : ایرانی
- همسر: گیتا خوانساری
- سازها: تمبک و کمانچه
- ساز تخصصی: تمبک
- ناشرین: دل آواز، ایران گام
- پیشه: آواز سنتی ایرانی، خواننده و موسیقی دان
- استادان: محمدرضا شجریان، حمیدرضا نوربخش، جمشید محبی، اردشیر کامکار، ناصر فرهنگ‌فر
آغاز فعالیت هنری: از سال یکهزار و سیصد و هفتاد تا کنون
تولد و سال های آغازین
همایون شجریان همان طور که گفتیم فرزند استاد محمد رضا شجریان و فرخنده گل افشان است. او یک برادر ناتنی به نام رایان دارد و سه خواهر بزرگتر از او به ترتیب فرزانه، افسانه و مژگان نام دارند.
علاقه مندی همایون به موسیقی از همان ابتدا با ریتم گیری و زدن روی چیزهای مختلف نمودار شد و به همین جهت پدرش با خرید تمبک وی را به کلاس های تمبک استاد ناصر فرهنگ فر سپرد. پس از آن، مدتی نیز مشق تمبک در کنار استاد دادبه مشهور به جانسوز انجام داد.
دوران آموزش موسیقی
همایون شجریان فارغ التحصیل کنسرواتوار موسیقی تهران است. سازهای تخصصی او کمانچه و تمبک هستند و گرایش اصلی او آواز ایرانی و خوانندگی در موسیقی است.
او همچنین در زمینه موسیقی تلفیقی نیز طبع آزموده و جزو مفاخر ملی کشورمان ایران در زمینه موسیقی است.
در ابتدا نزد استاد فرهنگ فر به آموختن تکنیک تمبک و شناخت ریتم های موسیقی ایرانی پرداخت. چند سالی نیز برای فراگیری تمبک از محضر استاد جمشید محبی بهره برد.
ده سال بیشتر نداشت که همراه با خواهرانش در نزد پدرش استاد محمد رضا شجریان به فراگیری رموز آواز ایرانی مشغول شد. در نوجوانی تکنیک های پیشرفته آواز و صدا سازی را به صورت فشرده در محضر استادان فرا گرفت. همزمان در هنرستان موسیقی مشغول به تحصیل شد و کمانچه را به توصیه پدر به عنوان ساز تخصصی برگزید.
بعدتر در محیط بیرون از هنرستان موسیقی نیز چند وقتی از دانش استاد اردشیر کامکار بهره برده و کمانچه را نزد وی آموخت.
آغاز کنسرت ها
از سال هفتاد خورشیدی در کنسرت های اروپا، آمریکا و ایران با نوازندگی تمبک پدرش را همراهی کرد. اما تحول بنادین هنری او در سال هفتاد و هشت خورشیدی رقم خورد. چون برای نخستین بار روی صحنه به اجرای همخوانی با پدرش استاد شجریان پرداخت.
در آلبوم یاد ایام که اولین اثری است که با حضور او ضبط شده است به نوازندگی استادانه تمبک پرداخته است. همچنین بهتر است بدانیم او کنسرت های بسیاری با استادان نامدار موسیقی ایرانی اجرا کرده است.
دو آلبوم فریاد و بی تو به سر نمی شود که با همکاری او اجرا شده اند در سال های دو هزار و سه و دو هزار و پنج نامزد دریافت جایزه گرمی شدند.
آلبوم نخست همایون شجریان
سرانجام همایون شجریان پس از کسب مهارت و تجربه اندوزی فراوان، در سال هزار و سیصد و هشتاد و دو خورشیدی، اقدام به انتشار نخستین آلبوم خود نمود که نسیم وصل نام داشت. آهنگسازی این اثر را محمد جواد ضرابیان انجام داده بود. نسیم وصل با استقبال بسیاری از سوی علاقه مندان، شنوندگان و منتقدان موسیقی مواجه شد و این خود سبب شد او به اجرای کنسرت ها و آلبوم های مستقل دیگری نیز بپردازد.
آلبوم های دیگر همایون شجریان
همایون پس از نسیم وصل به اجرای آثار دیگری پرداخت. بلافاصله پس از انتشار نسیم وصل، در سال هشتاد و سه، دو آلبوم شوق دوست به آهنگسازی محمد جواد ضرابیان و ناشیکبا به همراهی فنی و آهنگسازی اردشیر کامکار را اجرا و منتشر نمود.
همان طور که انتظار می رفت استقبال از این دو آلبوم نیز بالا بود و جایگاه همایون به عنوان خواننده سنتی موسیقی ایرانی تثبیت شد.
در سال هشتاد و چهار نیز همکاری همایون با علی قمصری سبب تولید آلبوم موسیقی نقش خیال شد که همان سال روانه بازار شد و مورد پسند مردم و منتقدان قرار گرفت.
آثار دیگر همایون شجریان
با ستاره ها که با همراهی هنرمند آهنگساز محمد جواد ضرابیان در مهر ماه سال هشتاد و پنج منتشر شد خبر از تجربه و طبع آزمایی های متفاوت همایون جوان می داد. پس از آن تاریخ، در سال هشتاد و هفت با همکاری گروه موسیقی دستان آلبوم های قیژک کولی و خورشید آرزو منتشر شد.
در سال هشتاد و هشت، همکاری دوباره او با آهنگساز و نوازنده توانای تار، علی قمصری به تولد آلبوم آب، نان، آواز انجامید. شب جدایی در سال هشتاد و نه و در سال نود آلبوم های شوق نامه و ای جان جان بی من مرو، به بازار موسیقی روانه شدند.
اهمیت خوانندگی همایون شجریان در آلبوم موسیقایی شوق نامه از آن جهت است که به گونه ای بازخوانی و بازیابی تصنیف های منسوب به عبدالقادر مراغی آهنگساز و نوازنده سرشناس موسیقی کهن است. این اثر حاصل تلاش چهار ساله گروهی به همراهی و سرپرستی محقق و آهنگساز محمدرضا درویشی بود.
همکاری با محمد رضا شجریان
تا سال هشتاد و هشت همایون در کنسرت ها و اجراها پدرش را همراهی کرده و به همخوانی و یا نوازندگی تمبک در گروه هم آوا می پرداخت. از آنجا که هر دو عضو گروه هم آوا بودند دو آلبوم غوغای عشقبازان و کنسرت محمد رضا شجریان و گروه آوا در همین ایام به بازار آمد که حاصل همکاری او و پدرش بود. از یاد نبریم ترانه وطن بر اساس سروده سیاوش کسرایی از کارهایی مشترک همایون و محمدرضا شجریان بود که اندکی پیش از خرداد سال هشتاد و هشت منتشر شد و مورد اقبال عموم قرار گرفت.
تفریحات و علاقه مندی های همایون چیست؟
پس از موسیقی همایون شجریان علاقه ویژه ای به سینما و تئاتر دارد. او خود در این باره گفته است: من بعد از سینما، تئاتر را هم خیلی دوست دارم و هربار که فرصتی پیش بیاید، حتما به دیدن نمایش ها می روم. خودم به بازیگری علاقه دارم، اما هیچ وقت جراتش را پیدا نکرده ام. به نظرم آدم باید یا واقعا دست پر باشد یا اصلاً وارد این حرفه نشود. من هم چون این توانایی را هیچ وقت در خود ندیده ام.
همچنین دوستان زیادی از سایر رشته های هنری دارد. در این باره می گوید: اغلب سینماگران از دوستان نزدیک و صمیمی من هستند. پرویز پرستویی، گلاب آدینه، گوهر خیراندیش از این دسته هستند و نیکی کریمی ازجمله دوستان سینمایی من است که خود از علاقه مندان موسیقی کلاسیک به شمار می رود. در میان بچه های تئاتر سیامک صفری، بهناز جعفری و بسیاری دیگر. می دانم هر اسمی هم بیاورم باز عده ای از قلم می افتند و من شرمنده شان می شوم.
خوانندگان مورد علاقه
اسطوره های موسیقی آوازی ما مانند غلامحسین بنان و بانو قمرالملوک وزیری از خوانندگان مورد علاقه همایون شجریان هستند و در میان هم نسل هایش نیز به صدای خوانندگانی چون علیرضا قربانی، محمد معتمدی، سالار عقیلی و سینا سرلک توجه داشته و از صدا و آوازشان لذت می برد.
ماجرای آغاز همکاری موسیقیی همایون و استاد شجریان
همان طور که پیش تر گفتیم، همایون و استاد شجریان سال ها به همکاری هنری پرداختند. شنیدن خاطره همایون که سبب آغاز همکاری او و پدرش شد خالی از لطف نیست: یادم می آید در کنسرتی پدر سرماخورده بودند و من پیشنهاد کردم که می توانم شما را همراهی کنم تا این کنسرت را کنسل نکنید و کمتر از صدای خودتان استفاده کنید و جاهایی از آن را به من بسپارید. بابا به طور جدی می خواستند کنسرت را لغو کنند و چون کنسرت مهمی هم بود برای بزرگداشت گوته در آلمان، ایشان از پیشنهاد من خیلی جا خوردند ولی وقتی کمی خواندم، دیدم بابا خیلی با لبخند رضایت گفتند همین کار را می کنیم.
دکترای افتخاری
همایون شجریان در سال هزار و سیصد و نود و هفت خورشیدی یعنی مصادف با چهل و سه سالگی اش گواهینامه درجه یک هنری برابر با مدرک تحصیلی دکتری موسیقی در رشته آواز را از وازارت ارشاد و فرهنگ اسلامی دریافت داشت.
آهنگسازی برای دیگران
تصنیف مشهور دل ستان با مطلع ای کاروان آهسته ران با صدای علیرضا افتخاری از آهنگسازی های همایون شجریان است. همایون در کنار آواز و فعالیت های هنری دیگر به آهنگسازی برای خوانندگان دیگر نیز می پردازد.
ازدواج و خانواده
همایون شجریان در سال هفتاد و چهار وقتی که تنها بیست سال داشت با گیتا خوانساری خواهر کتایون خوانساری همسر دوم پدرش محمدرضا شجریان ازدواج کرد که حاصل ازدواجش دختری به نام یاسمین است که در سال هشتاد و شش پا به جهان گذاشت.
نکته جالب این وصلت این است که همایون با این ازدواج به نوعی با پدرش باجناق نیز شد. البته خبر جدایی همایون و گیتا خوانساری چند سالی است شنیده می شود. به خصوص که در دستان همایون حلقه ازدواجی نیز مشاهده نمی شود.
ازدواج همایون شجریان و سحر دولتشاهی؟
شایعات فراوانی پیرامون رابطه این دو نفر در جریان است. گاهی خبر ازدواج این دو نیز منتشر شده است. آشنایی آن ها گویا به علت کنسرت نمایشی موزیکالی به نام سی می باشد.
همچنین در مراسم خاکسپری محمد رضا شجریان حضور سحر دولت شاهی در خودروی همایون دوباره جنجال آفرین شد و به گفته برخی، این دو هنرمند به دور از حاشیه ها پنهانی ازدواج کرده اند.
تک آهنگ های همایون شجریان
از تک آهنگ هایی که جسته و گریخته از همایون شجریان منتشر شده می توان به
- اپرای عروسکی مولوی
- قطعه بار دگر فراموشی
- موسیقی فیلم آتش سبز
- موسیقی سریال شهرآشوب
- موسیقی سریال رسم عاشقی
- باز خوانی تصنیف دل شدگان
- تصنیف صدای تو را دوست دارم
- تصنیف خلیج پارس، تصنیف ایران
اشاره داشت که مورد اقبال همگان قرار گرفته اند.
دشواری های هنری پسر شجریان بودن
در ارتباط با دشواری زندگی به عنوان فرزند اسطوره آواز ایران، همایون نکات جالبی را بیان می کند. او می گوید: طبیعتاً پسر محمدرضا شجریان بودن خیلی برای من خوب بوده ولی از طرفی دشواری هایی را نیز به همراه داشته است. در شرایطی که پدر شما در بالاترین جایگاه آواز ایستاده ناخودآگاه مخاطبان و جامعه مقایسه هایی را انجام می دهند حتی وقتی در بیست و چند سالگی آواز می خواندم این مقایسه انجام می شد. یعنی من جوان بیست و چند ساله با کسی قیاس می شدم که 45 سال سابقه و تجری هنری تراز اول داشته است.
نوآوری همایون در موسیقی ایرانی
فارغ از سلیقه و جهت گیری های هنری و نیز ذوق و توانایی های آوازی همایون، او کوشش بسیاری کرده تا با ارائه آوازی نو، تحریرهایی گوناگون و متفاوت، و افزودن بر توان تکنیکی خود، موسیقی اصیل ایرانی را روزآمد ارائه دهد.
او در مصاحبه ای در تأیید این سخن چنین می گوید: من باید تلاش کنم، از همه چیزهایی که در توانم هست و یاد گرفته ام استفاده کنم و فرم جدیدی را امتحان کنم و ببینم جامعه آن را دوست دارد یا نه؟ بدون اینکه بخواهم فکر کنم آیا این موسیقی درآمد بیشتری دارد یا الان این موسیقی محبوبیت بیشتری برای من ایجاد می کند؛ و بدون اینکه فکر کنم الان این موسیقی من را در فلان جایگاه می نشاند یا به عنوان یک آدم اهل فرهنگ معرفی می کند یا بعنوان یک آدم سیاسی مطرح می کند. بدون اینکه به این چیزها فکر کنم فقط باید در درجه اول بر اساس نیازهای خودم، دغدغه های خودم و اینکه این موسیقی باید به هرحال به درد جامعه بخورد، عمل کنم.
جوایز و افتخارات همایون شجریان
همایون در کنار فعالیت های موسیقی و هنری فراوان که او را به یکی از پر کار ترین خوانندگان کشورمان بدل کرده است جوایز و افتخاراتی نیز کسب کرده است که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- برنده بخش مردمی اولین جشن موسیقی ما برای قطعه «رودابه و زال» (کنسرت سیمرغ)
- تندیس بهترین قطعه موسیقی سنتی در بخش کارشناسی برای قطعه رودابه و زال از اولین جشن موسیقی ما
- جایزه باربد بهترین آلبوم سال ۱۳۹۴ از جشنواره موسیقی فجر برای آلبوم نه فرشته ام نه شیطان
- گواهینامه درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان، نویسندگان و شاعران کشور در رشته «آواز»
فعالیت ها و دیگر آثار موسیقی
آلبوم خداوندان اسرار
همایون شجریان در آلبوم موسیقی خداوندان اسرار به عنوان خواننده اصلی حضور دارد. این اثر، هجدهمین آلبوم موسیقایی اوست و شرکت موسیقی «ایران گام» آن را منتشر کرده است. آلبومی که در سه کشور ایران، ترکیه و امریکا ضبط شده و میکس و مسترینگ آن در ایران و توسط «غلامرضا صادقی» انجام شده است.
«خداوندان اسرار» دومین اثر از پروژه «آیینه‌ها» است که به صورت صوتی و تصویری و با کارگردانی رخشان بنی اعتما، عرضه شد. این آلبوم شامل دو بخش به شرح زیر است:
- بخش اول ساز و آوازی است بداهه، در مقام اصفهان و با اشعاری از مولوی اجرا شده
- بخش دوم شامل روایتی است با نام «رهایی» در سه پرده «مهتاب، خداوندان اسرار، جانی و صد آه» که روی اشعاری از خیام، مولوی و حافظ است.
در کنار صدا و آواز شجریان، این آلبوم از نوای ساز آزاد میرزاپور (بربت)، حسین رضایی نیا (دف)، همایون نصیری (سازهای کوبه ای)، آیین مشکاتیان (کوزه)، محمت اکاتای (سازهای کوبه ای)، آرشاک ساهاکیان (دودوک)، آرین کشیشی (گیتار باس) و سهراب پورناظری (تنبور) و همکاری هنرمندان دیگر جان یافته است.
پیش از خداوندان اسرار، شجریان با «مستور و مست» موفقیتی را در سطح جهانی تجربه کرده بود.
آلبوم ایران من
این آلبوم پس از انتشار مورد استقبال عموم قرار گرفت. ایران من حاصل همکاری همایون و آهنگساز جوان سهراب پورناظری بود که دارای دوازده قطعه موسیقایی آواز و تصنیف بود. همچنین بانو دلنیا آرام نیز به عنوان خواننده سوپرانو به همکاری و همخوانی با همایون شجریان در این آلبوم پرداخت.
آلبوم افسانه چشمهایت
در آبان ماه سال نود و هشت، در یازده قطعه این آلبوم به همراهی هنرمند و خواننده توانا علیرضا قربانی و آهنگسازی مهیار علیزاده ضبط و روانه بازار موسیقی ایران شد.
در این آلبوم از اشعار شاعران معاصر همچون نیما یوشیج، محمدرضا شفیعی کدکنی، مهدی اخوان ثالث، سیمین بهبهانی، علیرضا کلیایی و احمد شاملو استفاده شده است.
حواشی های همایون
فارغ از حواشی خانوادگی حضور همایون شجریان به همراه علیرضا قربانی در مرکز تجاری ایران مال سبب حواشی زیادی برای هر دو شد. او و قربانی برای گرفتن چند عکس و تصویر تبلیغاتی مر بوط به آلبوم مشترک شان که افسانه چشم هایت نام داشت به محل کتابخانه ایران مال رفته بودند که باعث انتقادهای شدیدی شد.
منتقدین با اشاره به شبه ناک بودن منابع مالی ایران مال و این مرکز تجاری از حضور همایون ناراضی بوده و از او، از این بابت خواستار ادای توضیحات بودند. در همین راستا شجریان و قربانی هر دو بیانیه هایی دادند و این واکنش ها را نامنصفانه خواندند.
همایون شجریان ضمن رد انتقادات اینچنینی با اشاره به بی ربط بودن گرفتن چند عکس با منابع مالی این مجتمع عظیم تجاری در یادداشتی نوشت: من فراتر از این مردم نیستم و هر جا آنان می توانند حضور داشته باشند، چنانچه لازم باشد من هم خواهم بود.
سخن پایانی
در این نوشتار به بیوگرافی و زندگی نامه، فعالیت های هنری و نیز حواشی زندگی همایون شجریان خواننده مطرح و نام آشنای کشورمان پرداختیم.
او که فرزند اسطوره آواز ایران محمدرضا شجریان است با اجرا، آهنگسازی و آثار موسیقایی بسیاری طی این سال ها خوش درخشیده است و اکنون جزو محبوب ترین خوانندگان و موسیقی دانان ایرانی است. امیدوارم از خواندن این مطلب لذت برده باشید.